Trump twittert tussen schijn en werkelijkheid

Amerika's machtigste twitteraar was de afgelopen dagen behoorlijk in vorm. Nadat hij de media eerst dagenlang bezighield met zijn salvo tegen het duo Mika Brzezinski en Joe Scarborough, presentatoren van het politieke ochtendprogramma 'Morning Joe' op de linkse nieuwszender MSNBC, kwam hij deze zondagochtend, net toen de politieke praatprogramma's het daar ook nog eens over zouden hebben, met een kort filmpje waarin hij als een prijsworstelaar een man tegen de grond werkt wiens hoofd vervangen is door het CNN-logo.

Weer werden kostbare zendtijd en lappen tekst besteed aan beschouwingen over wat je van een president verwacht en alle manieren waarop Donald Trump daaraan niet voldoet.

Wat de tweets tegen de twee presentatoren betreft, kun je bijvoorbeeld twisten over de vraag hoeveel seksisme daaraan te pas kwam. Hij noemde Scarborough 'Psycho Joe', maar bij Brzezinski deed hij er een paar schepjes bovenop. Die was niet alleen 'Low IQ Crazy Mika, maar zou zich na zijn verkiezing ook bij hem in Mar-a-Lago in Florida hebben gemeld, 'vreselijk bloedend door een facelift'. Trump had haar natuurlijk de deur gewezen.

Seksisme dus, concludeert Peter Beinart in The Atlantic, van het soort dat vraagt om actie wanneer een vrouw zich niet houdt aan de van haar verwachte ondergeschikte rol. Trump kan ook aardig zijn tegen vrouwen, zolang ze die norm niet schenden, merkt Beinart op, maar de vriendelijkheid uit zich net zo goed op een neerbuigende manier. Zie de wijze waarop Trump een telefoongesprek met de nieuwe Ierse premier onderbrak om een Ierse verslaggeefster te complimenteren met haar glimlach.

Geen seksisme, denkt daarentegen Maureen Dowd, de columniste met de allerscherpste pen van al haar collega's in The New York Times. Ze herinnert de lezer eraan hoe Trump een van de eerste prominente Republikeinen die zijn kant koos, voormalig concurrent voor de Republikeinse nominatie Chris Christie, in het openbaar vernederde over zijn omvang. En niet te vergeten hoe hij de houterige bewegingen nadeed van een gehandicapte verslaggever van The New York Times, die een uitspraak van hem had gelogenstraft, om een paar duizend van zijn aanhangers aan het lachen te maken. "Gedraagt hij zich als een seksistisch zwijn of gewoon als een zwijn? Ik zeg: zwijn."

Dieptepunt

Hoe dan ook waren de tweets wel weer een dieptepunt in het oeuvre van de president. Of niet? Komiek Stephen Colbert vindt dat de media die uitdrukking te gemakkelijk van stal halen. Hij toonde zich vrijdagavond ook geschokt door de tweet over 'Psycho Joe' en 'Crazy Mika' - en ook over Trumps claim dat hij iemand die bloedde de deur had gewezen. "Klinkt als je zorgwet." Maar een dieptepunt? "Nee, het is even diep als altijd. We zijn op kruishoogte ergens onderin de Marianentrog."

Nog bijtender was de kritiek van Colbert op de aanmerkingen die Republikeinen op de tweet hadden. Op zich is het nooit weg dat partijgenoten van de president hun afkeuring laten blijken. Maar senator Lindsey Graham maakte ervan: "Mijnheer de president, uw tweet was beneden de waardigheid van het ambt, en laat zien wat er mis is met de politiek in dit land", en dat miste de kern, volgens Colbert: "Hij laat zien wat er mis is met de president!"

Want dat schemerde toch vooral door in reacties op zijn laatste boodschappen. Heeft Trump ze nog allemaal op een rijtje? "Alstublieft, stop gewoon. Dit is niet normaal." En in de reacties van Brzezinski en Scarborough – net op vakantie gegaan, maar vrijdag snel als gasten in hun eigen programma gehaald, klonk dat ook door. Brzezinski: "Met mij persoonlijk gaat het prima, maar ik maak me enorm zorgen over wat dit opnieuw laat zien over onze president. Het is vreemd."

Dat is het ook als je de tweets strategisch bekijkt, zeggen veel commentatoren. Het was in het Amerikaanse Congres een spannende week, waarin de verdeelde Republikeinen in de Senaat een uiterste poging deden hun variant van een nieuwe zorgwet, die Obamacare moet vervangen, op de rails te houden. Daarover zouden de tweets van de president moeten gaan. In plaats daarvan is hij kennelijk verslaafd aan het kijken naar politieke tv-programma's - in de eetkamer bij het Oval Office staat volgens weekblad Time een tv-scherm van meer dan anderhalve meter – en is hij niet in staat alles wat hij daar over zichzelf ziet over zijn kant te laten gaan. De resulterende twitter-stroom heeft tot een kleine industrie van afgeleide producten geleid. Webmagazine Slate heeft een Trump Tweet Tracker die elke tweet van interpretatie en context voorziet – ze hebben overigens moeite Trumps tempo bij te houden. En er is een twitterbot die automatisch alle tweets van Trump omzet in een officieel uitziende 'Verklaring van de President'. Het is een reactie op de verzekering van de woordvoerder van de president dat we elke tweet inderdaad moeten beschouwen als zo'n verklaring, met alle beleidsimplicaties van dien.

Geweld

De president vindt dus ook officieel dat CNN tegen de grond gewerkt en geslagen moet worden. Is dat oproepen tot geweld? Een commentator van CNN, van Republikeinse huize, dacht van wel, zei ze in het politieke praatprogramma van tv-netwerk ABC. "Zo zorgt hij er nog voor dat er iemand wordt gedood."

Even tevoren zei een medewerker van de president, Thomas Bossert, in datzelfde programma dat je het natuurlijk zo niet moet opvatten. "Ik hoop ook dat niemand dat doet." En verder vond hij dat filmpje een normale reactie van een 'echte president, de meest onpolitieke ooit', op de vele oneerlijke aanvallen op hem in de media.

Trumps medewerkers kunnen niet anders dan hem zo verdedigen, wordt aangenomen, want de president laat zich zijn twitter-account niet afnemen. Maar anderen vermoeden dat Trump per saldo voordeel heeft van zijn getwitter en de daarop volgende uitbarstingen van verontwaardiging. Deze week hebben de media het minder over de onbarmhartigheid van het voorgestelde nieuwe zorgstelsel gehad dan ze van plan waren. En ook een primeur van de Wall Street Journal, die weer een stukje toevoegt aan de legpuzzel van verdachte Rusland-contacten van Trump-medewerkers, tijdens een presidentscampagne waarin Rusland Trump hielp, kreeg minder aandacht dan hij verdiende.

Maar misschien moeten we Trumps tweets helemaal niet bekijken in het vertrouwde kader van politiek, media, beleid, schrijft Chris Cillizza, politiek verslaggever van CNN. Volgens hem is er geen treffender beeld van Trumps functioneren te bedenken dan dat filmpje waarin hij CNN tegen de grond werkt. Dat werd opgenomen voordat hij president was, toen Trump tekeer ging tegen de directeur van worstel-organisatie WWE tijdens een WWE worstelwedstrijd. Bij dat soort wedstrijden is alles nep, de worstelaars zijn acteurs. Trump zelf speelde toen ook een rol.

En dat doet hij nu nog, aldus Cillizza. Want het succes van Trump, eerst zakelijk en toen politiek, is gebaseerd op dezelfde listige combinatie van waarheid en verzinsel. En noch in het worstelcircuit, noch in de daaraan verwante wereld van Trump wordt het wat met de voorstelling als er geen slechterik is, die door het publiek eenstemmig uitgejouwd kan worden. Trump de politicus heeft kennelijk goed gezocht en de tegenstander gevonden die zijn publiek, zijn kiezersgroep, het liefst klop ziet krijgen: de gevestigde media.

Die theorie heeft een geruststellende kant: zo bezien is Trump niet van de realiteit losgezongen, maar speelt hij er een vakkundig spel mee. En moet je Trumps getwitter tegen de media niet zien als een opmaat naar een steeds autoritairder presidentschap, beginnend met beknotting van de persvrijheid.

Maar de theorie heeft ook een beangstigende kant. Die worstelwedstrijden zijn nep, dat weet Cilizza, dat weet elke goed geïnformeerde Amerikaan. "Maar, en dat is het allerbelangrijkste van dit alles, niet alle fans van het worstelen weten dat."

Onder de aanhangers van Donald Trump zijn er ook miljoenen die niet door hebben dat hij hen een schijnwereld presenteert. Die mede op zijn gezag de media als een vijandige leugenaar zien. En die nog heel lang zullen blijven geloven dat Amerika alleen bij Donald Trump in goede handen is.

Lees ook: Trump slaat logo nieuwszender CNN in elkaar in bewerkt filmpje
Lees ook: Time wil dat Trump nepvoorpagina van de muur haalt