Trump in het Heilige Land: nu al teleurstelling en onduidelijkheid

President Trump zou Israëliers en Palestijnen tijdens zijn tweedaagse bezoek dat vandaag begint, willen vragen maatregelen te nemen die een opening kunnen creëren. De Israëlische premier Netanyahu, zo schrijft de Israëlische krant Haaretz op basis van bronnen in het Witte Huis, zou de bouw in de nederzettingen moeten beheersen. De Palestijnse president Abbas zou op moeten treden tegen opruiing en geweld tegen Israël.

Daarnaast hangt er een economische deal in lucht waar zowel Israël als de Palestijnen baat bij zouden kunnen hebben. Diplomatie loopt voor de president-zakenman wellicht vooral via de portemonnee.

Verwarring

Al dagen gaat het in de Israëlische media over het aanstaande bezoek, wat ervan te verwachten valt, en vooral: wat er al fout is gegaan. Er is immens veel verwarring over wat Trump nou precies wil en vindt. En dan hebben we het nog niet eens over die vervelende episode waarbij Trump geheime informatie deelde met de Russen (en zo wellicht met Israëls aartsvijand Iran) – informatie die van Israël afkomstig was.

Het begon met de Klaagmuur. Als eerste Amerikaanse president in functie wil Trump die voor joden heilige plek in Jeruzalem bezoeken. Goed nieuws voor Israël, dat eist dat de wereld Israëls aanspraak op de Oude Stad van Jeruzalem erkent.

Maar alras bleek dat hij premier Netanyahu er niet bij wil hebben: te gevoelig. Medewerkers van de Amerikaanse vertegenwoordiging noemden de Klaagmuur, tot ontsteltenis van Israël, zelfs een deel van de Palestijnse Westbank. Nu gaan er weer geruchten dat Netanyahu misschien toch mag komen.

Goede neus ontbreekt

Ook schandelijk volgens Israël: op de website van het Witte Huis stond een video over Trumps reis, waarop de landkaart van Israël stond zonder de bezette en geannexeerde gebieden (Westelijke Jordaanoever, de Golan-hoogvlakte en Oost-Jeruzalem). Vreugde daarover bij de Palestijnen. Maar die waren weer kwaad omdat het bezoek aan hun president Abbas in Betlehem onder het kopje “Israël bezoek” stond vermeld. Voor Trump mag het conflict simpel zijn, een goede neus voor de vele gevoeligheden ter plaatse ontbreekt kennelijk nog.

De krant The Wall Street Journal kwam met het meest opmerkelijke nieuws. Saudi-Arabië zou bereid zijn banden met Israël aan te knopen, in ruil voor een gedeeltelijke bouwstop in de nederzettingen. Het zou gaan om directe telefoonverbindingen en het afschaffen van handelsbelemmeringen voor Israël. De twee hebben geen vredesverdrag en daarom geen formele betrekkingen.

Dat is een kolfje naar Netanyahu’s hand. Hij is er al tijden op uit om de relatie met de Golfstaten te normaliseren, zonder in ruil daarvoor de Palestijnen een eigen staat te geven. Die twee zijn altijd gekoppeld geweest.

Sterke tegenkrachten

Intussen vergadert het kabinet in Israël over een economisch pakket voor de Palestijnen. Dat zou tot stand gekomen zijn in samenspraak met de Amerikanen en bedoeld om hen gunstig te stemmen. Een van de voorstellen om is de belangrijke grensovergang tussen de Westbank en Jordanië dag en nacht open te stellen. Ook zijn er plannen om twee industrieterreinen te ontwikkelen, bij Jenin en Nablus.

In zijn kabinet heeft Netanyahu echter te maken met sterke tegenkrachten. de rechterflank ziet economische verlichting voor de Palestijnen als beloning voor terreur. De kolonisten-partijen willen niet te veel toegeven aan de Amerikaan die ze aanvankelijk als de Messias zagen, maar in wie ze inmiddels behoorlijk teleurgesteld zijn. Trump heeft Netanyahu al eens gezegd dat hij een beetje ‘kalm aan moet doen’ met de nederzettingenbouw. En de beloofde verhuizing van de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem lijkt op de lange baan geschoven.

Het Trump-team heeft intussen uit veiligheidsoverwegingen een aantal onderdelen uit het programma op de valreep geschrapt. Een groots diner tussen Amerikaanse en Israëlische delegaties in het befaamde King David Hotel in Jeruzalem gaat niet door. Aan Palestijnse kant is het bezoek aan de Geboortekerk in Betlehem onzeker geworden.