Trump houdt ons een heldere spiegel voor

Evenals Trump kan ik bijvoorbeeld kritiek als een persoonlijke afwijzing ervaren waardoor ik die ontken of geneigd ben om terug te slaan. En wie kan er niet smelten voor iemand die je een compliment geeft, zoals Trump voor Poetin? Zoeken we niet net als hij bevestiging voor iets wat we gepresteerd hebben, als een Trump Tower die getuigt dat we heus wel iets voorstellen in de wereld?

Echte spiritualiteit vergroot zelfkennis. Maar volgens zijn biograaf Michael d’ Antonio wil Trump niet bij zichzelf naar binnen kijken. Waarom niet? ‘Omdat ik misschien niet leuk vind wat ik dan zie’, antwoordde hij. Zijn gebrek aan zelfkennis geeft hem iets naïefs en aandoenlijks. Trump heeft weinig idee hoe hij bij anderen overkomt, hoe doorzichtig hij in zijn wraakzuchtige getwitter is, hoezeer hij door zijn angsten en begeerten een misvormde kijk op de werkelijkheid heeft.

‘IS is gesticht door Obama’, ‘Mexicanen zijn verkrachters’.

Wie zijn eigen binnenwereld niet kent, kan ook de buitenwereld niet kennen.

Zeg me wie je god is en ik zeg je wie je bent. De god van Trump komt uit de school van ‘Positief denken’, een Amerikaanse misvorming van het evangelie. Ik heb als pastor in de Verenigde Staten meegemaakt dat een diaken van onze kerk positief bleef geloven dat zijn dode zoontje zou worden opgewekt. Zo hoefde hij zijn moeilijke gevoelens van rouw en boosheid niet onder ogen te zien.

Trump houdt ons een heldere spiegel voor. Zolang we net als hij voor onszelf vluchten, blijft ons binnenste klein en hebben we geen ruimte voor de ander. Die moet zich aan ons aanpassen, vandaar dat Trump een autocratische regeerstijl heeft. In ons land zijn er velen die zich zo tegen vreemdelingen opstellen. Ze moeten hun eigen cultuur en religie inleveren om ‘als ons’ te worden. Dat kan ook een soort moslimban zijn.

Moed

In jullie binnenste is het te eng, roept de apostel Paulus uit. Echt geloof geeft moed om jezelf onder ogen te zien. Jezus vocht in de woestijn met de demonen, de angsten en agressie, in zichzelf. Zo kreeg hij een ruim hart dat plaats had voor vele mensen die toestroomden om van zijn wijsheid te leren.

Dit wordt in de kerk gevierd in de Veertigdagentijd die binnenkort begint, een symbolische tocht door de woestijn - de plek waar je niet ontsnapt aan jezelf. Je biedt weerstand aan de duivelse verleiding om, zoals Trump, oplossingen altijd maar buiten jezelf te zoeken (‘Verander deze stenen in hoteltorens’, ‘Zoek de macht en heerlijkheid van het Witte Huis’). Nee, je kijkt bij jezelf naar binnen, wat in het begin een dorre ervaring kan zijn: ‘Het is niet leuk wat ik dan zie’. We beseffen hoezeer we een luchtspiegeling volgden door de wereld te willen vervormen tot iets wat ons bevestigen moet.

Wie zonder oordeel naar zichzelf kijkt, merkt dat zijn hart geleidelijk groter wordt, weids als de woestijn. Je krijgt ruimte om de minder leuke of vreemde dingen in jezelf te aanvaarden. Daardoor kunnen we ook de vreemdeling en de totaal andere (‘totaliter aliter’) God verwelkomen.

Zelfkennis, kennis van anderen en van God gaan hand in hand.