Trouw bracht geen nepnieuws over nederzettingen

Trouwlezers, die deze redactionele knieval onder ogen kregen, vroegen mij om opheldering en rectificatie. Hoe kon hun krant jaren achtereen verzinsels over nieuwe Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever als nieuws brengen, wilden zij weten.

Waar draait de kwestie precies om? Op 2 februari eindigde een Trouw-artikel over de ontruiming van de illegale Joodse nederzetting Amona met de door de Israëlische premier Netanyahu geuite wens een nieuwe nederzetting te stichten. ‘Dat is voor het eerst in twintig jaar, sinds de Oslo-akkoorden’, voegde de krant toe.

Het was deze slotzin, die Likoed Nederland aangreep om via haar site Trouw de oren te wassen. ‘Jarenlang heeft dagblad Trouw bericht hoe Israël steeds maar nieuwe nederzettingen zou bouwen’, begon het persbericht. Cynischer en aanmatigend was het vervolg: ‘En dat was vreselijk, want de Westbank zou hierdoor volledig vol komen te staan waardoor een twee-statenoplossing onmogelijk zou worden. Het laat zien dat het gewoon niet klopte wat Trouw jarenlang deed, namelijk geregeld berichten dat Israël nieuwe nederzettingen bouwde’. In vet gedrukte letters, met een aantal voorbeelden van eerdere publicaties en refererend aan de slotzin van het Trouw-artikel van 2 februari, schreef Likoed Nederland dat de krant ‘erkent dat de vele verhalen over het bouwen van nieuwe nederzettingen de afgelopen jaren nepnieuws zijn geweest’. Dat is een ernstige beschuldiging die de betrouwbaarheid van de redactie van Trouw raakt en lezers in verwarring achterlaat.

Ik heb de vereniging Likoed Nederland gevraagd of de ‘erkenning van het nepnieuws’ door Trouw op eigen inzichten is gebaseerd of dat dit vanuit de (hoofd)redactie is bevestigd. Het eerste is het geval. Over de ‘erkenning’ van ‘nepnieuws’ heeft Likoed Nederland nooit expliciet contact gezocht met de hoofdredactie van Trouw, de buitenlandredactie of anderszins. Geheel op eigen gezag stelde de vereniging dat Trouw het brengen van nepnieuws heeft erkend. Ik ben niet de ombudsman van Likoed Nederland, maar vind deze handelwijze ronduit verwerpelijk. Het persbericht zou ter zake zijn geweest als Trouw het veronderstelde ‘nepnieuws’ als zodanig had erkend. Nu zou alsnog een streep door het persbericht moeten of, zuiverder nog, rectificatie op haar plaats zijn. Tegelijkertijd blijft de vraag gerechtvaardigd of Trouw de voorbije jaren volledig juist is geweest in zijn berichtgeving over de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.

Likoed Nederland heeft voorbeelden verzameld van volgens haar onjuiste berichtgeving in de krant. Ter illustratie: op 1 oktober 2015 schreef de krant ‘Onderhandelingen met Israël mislukten stelselmatig en ondertussen raakte het beoogde Palestina steeds verder volgebouwd met Israëlische nederzettingen’.

Wat hier en in soortgelijke voorbeelden werd beoogd is de, soms forse, uitbreiding van langer bestaande nederzettingen of de stichting van zogenoemde buitenposten door kolonisten. Bij dit laatste gaat het om nieuwe bouwlocaties waarvoor formele toestemming van de Israëlische regering weliswaar ontbreekt, maar die toch vaak steun krijgen en die soms achteraf worden gelegaliseerd. Uitbreiding van een bestaande nederzetting of de vestiging van buitenposten is net iets anders dan het officieel stichten van een nieuwe nederzetting door de Israëlische regering. Formeel geredeneerd heeft Likoed Nederland een punt dat de berichtgeving in Trouw in dit opzicht nauwkeuriger had gemogen. De mensenrechtenorganisatie Betselem en het Rights Forum berichtten de afgelopen jaren over 125 tot 140 door het Israëlische ministerie van binnenlandse zaken erkende nederzettingen en daarnaast ongeveer honderd ‘buitenposten’. Dat onderscheid is beter dan het gebruik van een verzamelterm.

Tot aan het artikel van 2 februari gebruikte Trouw de term ‘buitenpost’ de afgelopen jaren vrijwel niet in relatie tot Israëlische nederzettingen. Ter wille van de duidelijkheid mag die term in de berichtgeving van de krant vaker voorkomen.