De vraag van Monic
Trekken we J.P. Coen om of laten we hem staan?
We zijn geen volk van bronzen heldenmonumenten. Een straat, een kade, een tunnel, dat is al heel wat. Wie zijn naam daaraan leent heeft het ver geschopt. Dat betekent dat er vooral een papieren beeldenstorm nodig is om Michiel de Ruyter of Jan Pieterszoon Coen van hun voetstuk te laten vallen.
Dat mannen die geëerd worden in de benaming van Coentunnel en de Admiraal de Ruijterweg ook geld verdienden met slavenhandel, is pas laat doorgedrongen tot het historisch bewustzijn. Zoals ook in de VS pas laat is doorgedrongen dat een beeld als bijvoorbeeld van generaal Robert Lee een pijnlijke confrontatie is met het racistische verleden van de zuidelijke Staten. Vandaar die late beeldenstorm in Charlottesville bijvoorbeeld. Anders dan de beeldenstorm die we hier in de zestiende eeuw beleefden, verloopt die nu in de VS niet alleen woest en impulsief, maar soms ook keurig volgens democratische beleidslijnen.
De beelden die nu in de VS worden neergehaald zijn niet opgericht tijdens de periode van slavernij, maar veel later. Net als de De Ruyterwegen eeuwen na de dood van de grote zeevaarder zijn aangelegd in plaatsen als Leeuwarden, Vught, Delft of Amsterdam. De Ruyter was in de 17de eeuw betrokken bij slavenhandel. Jan Pieterszoon Coen moordde in de toenmalige kolonie in Oost-Indië de bevolking van de Molukse Banda-eilanden uit en verving ze door slaven. De Coentunnel is van 1966.
Iemand eren die zo nauw betrokken was bij slavenhandel, dat kan toch niet meer? Zouden de De Ruyterstraten, niet beter omgedoopt moeten worden? Moet de Coentunnel een andere naam krijgen? Eerder al gebeurde zoiets met het Van Heutzsmonument, dat nu Monument Indië-Nederland heet. Bij het beeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn is een plaquette aangebracht met uitleg. Is dat genoeg? Dient J. P. Coen te worden omgetrokken? Kan de Coentunnel niet beter een nieuwe naam krijgen en de Tulatunnel gaan heten, naar de Curaçaose vrijheidsstrijder die de slavenopstand leidde in 1795?
Wat mij betreft laten we dat beeld van Coen inderdaad staan. Met het verwijderen van het beeld poetsen we de geschiedenis niet weg. Nederland heeft toch al weinig oog voor de eigen betrokkenheid bij de slavenhandel. Door die beelden weg te halen, verdwijnen de zichtbare tekenen ervan. Misschien is het beter de monumentale huizen aan de Amsterdamse grachten van kleine tekens te voorzien. Net zoals de struikelstenen, die herinneren aan de Joodse bewoners die in de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd. Er ligt er al een op de Herengracht, voor het huis van de toenmalige bewindvoerder van de West-Indische Compagnie. Er is een kaart met veel rode stippen, waarop te zien is welke huizen in de grachtengordel gebouwd zijn door slavenhandelaren. Is dat misschien een beter idee dan beelden weghalen?
Wat vindt u: moeten we het slavernijverleden van Nederland zichtbaar maken of juist niet?
Stuur uw reactie reactie van circa 150 woorden uiterlijk dinsdag 12 uur naar lezers@trouw.nl, voorzien van naam en adres. Een keuze uit de antwoorden verschijnt woensdag.
