Topzware bevolkingspiramide bedreigt ons pensioenstelsel
Als de Eerste Kamer vanmiddag akkoord gaat, zal vanaf volgend jaar voor het eerst sinds de invoering van de oudedagsvoorziening in 1957 de AOW-leeftijd omhoog gaan. Een onvermijdelijke maatregel wil de AOW betaalbaar blijven, menen de meeste politieke partijen.
Waarom die maatregel onvermijdelijk is, is goed te zien op de bevolkingspiramide van het CBS (zie onder). De oudste naoorlogse lichting mocht twee jaar geleden al met pensioen, vorig jaar was het de beurt aan Nederlanders uit 1946, het jaar waarin de meeste babyboomers werden geboren.
Nederland werkt met een omslagstelsel dat zwaar leunt op de solidariteit tussen de verschillende generaties. Een pensioen wordt niet opgebouwd, maar betaald uit premies van de werkende beroepsbevolking. Het nadeel van ons stelsel is dat het kan bezwijken onder het gewicht van de vergrijzing.
Tegenover iedere gepensioneerde staan momenteel ruim twee werkenden, maar die cijfers zullen de komende jaren sterk verschuiven, zo berekende het Financieel Dagblad (registratie verplicht) eerder dit jaar. In 2011 droegen per pensioensgerechtigde nog 2,3 werknemers premies af, in 2001 was dat nog 2,7.
De echo van de babyboomers houdt aan tot geboortejaar 1969, toen de meeste naoorlogse mannen en vrouwen kinderen kregen.
Voorafgaand aan het debat in de Eerste Kamer schreef minister Henk Kamp van Sociale Zaken een brief aan de senatoren waarin hij duidelijk maakt dat er na de verhoging van de AOW-leeftijd geen weg terug meer is. Hij verwacht niet dat de plannen van VVD, CDA, D66, GroenLinks en ChristenUnie worden teruggedraaid na de Tweede Kamerverkiezingen op 12 september.
Zodra het wetsvoorstel is aangenomen, gaat de AOW-leeftijd in 2013, 2014 en 2015 steeds met één maand omhoog. In 2016, 2017 en 2018 is de stap twee maanden, in 2019 drie maanden. In dat jaar is de AOW-leeftijd dus 66 jaar. In 2023 wordt dat 67 jaar.
Dit kan met een wetswijziging ongedaan worden gemaakt. Maar de regering acht dat volgens Kamp 'vanzelfsprekend zeer onverstandig'. Het is volgens hem ook niet te verwachten 'gezien de brede consensus in bijvoorbeeld verkiezingsprogramma's over de onvermijdelijkheid van het verhogen van de AOW-leeftijd'.
Een overzicht van de verscheidene plannen voor AOW-leeftijd per partij.
VVD: Vanaf 2018 AOW-leeftijd op 67 jaar, daarna stijgt die mee met levensverwachting.
PvdA: In 2017, 2020 en 2022 de leeftijdsgrens steeds met een half jaar verhogen om uiteindelijk in 2025 uit te komen op 67 jaar.
PVV: AOW-leeftijd blijft op 65.
CDA: In 2015 in één keer verhogen naar 66 jaar, in 2020 naar 67 jaar.
SP: Tot 2020 gaat de AOW-leeftijd niet omhoog. Als er ooit wel een hogere pensioenleeftijd komt, kunnen mensen met zware beroepen nog steeds op hun 65e stoppen.
D66: AOW-leeftijd geleidelijk verhogen naar 67 jaar in 2021. Daarna laten meestijgen met de levensverwachting.
GroenLinks: Vanaf volgend jaar geleidelijk verhogen, tot 67 jaar in 2023.
