Tijd voor nieuwe leiders voor Zuid-Afrika

Met het ontslag van de gerespecteerde minister van financiën Pravin Gordhan veroorzaakte hij vorige week neergang van de nationale munt, daling van de aandelenmarkt en afwaardering van de Zuid-Afrikaanse staatsobligaties. In een land waar ruim een kwart van de bevolking werkloos is, betekent dat een nieuwe aanslag op de economie.

Zuma maakt met zijn besluit duidelijk vooral zijn eigen belang voor ogen te hebben. Tegen hem zijn honderden corruptie-aanklachten ingediend, nadat hij eerder overheidsgeld gebruikte voor de bouw van een privébungalow met zwembad – hij betaalt het terug – en in opspraak raakte door een veronderstelde verkrachting – hij werd vrijgesproken.

Zuma begon ooit als een man van het volk, populairder dan zijn wat elitaire voorganger Mbeki, maar inmiddels staan hij en zijn naasten bekend als graaiers die het land niet meer op gang krijgen. Gordhan was een man in wie investeerders nog vertrouwen hadden en die corruptie leek te willen aanpakken.

Zelfs bewegingen die nauw zijn gelieerd aan Zuma’s ANC, hebben er tabak van. Vooral de conclusie van de machtige vakbond Cosatu dat Zuma moet vertrekken, is van belang. Vandaag zijn er in Zuid-Afrika grote demonstraties tegen de president, waaraan Cosatu nog even geen steun verleent, maar als de bond daadwerkelijk tot actie overgaat kan de bond het land stilleggen.

Alternatieven

Het grootste probleem is dat goede alternatieven ontbreken. Het ANC is al twintig jaar aan de macht en de oppositie is verdeeld. Op de linkervleugel biedt de radicale en omstreden Julius Malema van de EFF, een ANC-splinter, radicale oplossingen als nationalisatie van alle mijnen en herverdeling van land.

De Democratic Alliance, een centrumpartij die stemmen trekt uit alle bevolkingsgroepen, is recentelijk verzwakt door de opmerking van ex-leidster Hellen Zille dat het kolonialisme Zuid-Afrika ook veel goeds bracht. In een land waar tachtig procent van de bevolking zwart is, en waar uit het kolonialisme een apartheidsregime voortkwam, is dat bepaald geen recept voor stemmenwinst.

Verandering lijkt in eerste instantie dan ook uit het ANC zelf te moeten komen. Daar zijn nog steeds de mastodonten aan macht die de strijd tegen apartheid aanvoerden. Het is treurig dat de overwinning die zij toen hebben behaald en de stabiliteit die toenmalig ANC-leider Nelson Mandela bracht, is ontaard.

De ‘regenboognatie’ heeft politieke vernieuwing nodig en in theorie is dat mogelijk. Zuid-Afrika is, in tegenstelling tot veel buurlanden, een echte democratie. Het wordt tijd dat de kiezers, en binnen het ANC vooral een nieuwe generatie leden, daarvan gebruikmaken.

De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.