Tijd voor economie die de wereld dient

Afgelopen week namen mondiale leiders uit bedrijfsleven, politiek en maatschappelijke organisaties tijdens het World Economic Forum te Davos de wereldproblemen onder de loep. Daarbij klonk de noodzaak voor verandering luid.

IMF-topvrouw Christine Lagarde sprak het duidelijkst: "We need a reset in the way the economy grows around the world". (We moeten de basis voor economische groei wereldwijd fundamenteel veranderen.) BNP en kwartaalcijfers als maat voor economisch groei en succesvolle business liggen zwaar onder druk. Het huidige financieel gedreven kapitalisme krijgt fundamentele kritiek.

De focus op geld laat minimaal twee enorme welvaartslekken buiten beschouwing. Vorige week werd bekend dat de 85 rijkste wereldburgers evenveel bezitten als de 3,5 miljard armste. Rijkdom voor de een levert al te vaak armoede op voor veel anderen, het ontwricht sociale verbanden en holt de kracht van mensen en leefgemeenschappen uit. Een tweede manco van het huidige kapitalisme is dat het de waarde van natuurlijke hulpbronnen, grondstoffen en vervuiling niet meetelt. Opsouperen van ons natuurlijk en sociaal kapitaal maakt ons niet rijker, maar armer.

Wij roepen de wereldleiders op om te werken aan een nieuwe economie die waarde creëert in meerdere dimensies, sociaal, ecologisch, financieel en intellectueel; een economie waarin niet het een ten koste gaat van het ander. De basis voor een groeiende welvaart voor alle wereldburgers is gelegen in gelijktijdige versterking van het ecologische, het sociale, het intellectuele en het financiële kapitaal. Het is de gebalanceerde inzet van deze activa waarmee bedrijven innovatieve producten en diensten kunnen leveren die de welvaart in brede zin vergroten.

Een aantal ondernemers maakt die draai al. Ze verminderen hun ecologische voetafdruk, hebben respect voor mensenrechten en menswaardige arbeidsomstandigheden, delen kennis en zoeken samenwerking. Ook het management van beursgenoteerde ondernemingen ziet de noodzaak van een op lange termijn georiënteerde bedrijfsvoering, maar het wordt door aandeelhouders afgerekend op kortetermijngewin. Daarom zijn andere spelregels nodig.

Geld zal weer directer verbonden moeten worden met de reële waarde die het vertegenwoordigt, met de reële economie, waarin echte welvaart wordt gemaakt. Geld verdienen met geld - de basis van de financiële economie en het korte-termijnkapitalisme - is vaak speculatie en levert geen echte welvaartsgroei.

Welvaart groeit als de waarde op alle vier de genoemde activa toeneemt. Door geld te verbinden met de reële onderliggende waarde haal je de ecologische, sociale en intellectuele activa letterlijk het systeem binnen. Ze horen op de balans en de winst- en verliesrekening van bedrijven, of in ieder geval onderdeel te zijn van integrale rapportage over de bereikte resultaten. Financieel resultaat alleen is een onvoldoende maatstaf voor de maatschappelijke toegevoegde waarde van ondernemingen.

Het World Economic Forum laat een geleidelijke omslag zien. Zo omarmde 'Davos' de circulaire economie, waarin grondstoffen worden teruggewonnen en hergebruikt, in plaats van alsmaar opnieuw uit eindige bronnen te putten. De ambitie van het bedrijfsleven, vervat in het Action-2020 programma van de World Business Council for Sustainable Development, is een goede start, zeker als ook de politiek ziet dat de lat hoger moet en kan. Wij dagen bedrijfsleven en overheid uit om progressievere en concretere doelen te stellen. Davos biedt hoop dat we de economie kunnen en willen hervormen. De fundamentele keuze om de economie te richten op meervoudige waarde-creatie, de resetknop van mevrouw Lagarde, lijkt op dit moment nog een brug te ver.

undefined