Tierende huurlingenbaas Prigozjin is een product van Poetins corrupte systeem

Poetin kan bij de verjaardag van zijn invasie niet bogen op succes op het slagveld. Dat is vermoedelijk de reden dat hij de losgeslagen Russische huurlingenbaas Prigozjin nog tolereert.

Het was niet voor het eerst dat Jevgeni Prigozjin, de notoir grofgebekte baas van het Russische huurlingenleger Wagner, tekeerging tegen de legertop. Maar zelfs voor zijn doen was het kras, zijn frontale aanval deze week op stafchef Valeri Gerasimov en minister van defensie Sergej Sjojgoe, die volgens hem ‘hoogverraad’ hebben gepleegd.

Op zijn Telegram-kanaal plaatste hij een foto van tientallen, naast elkaar gelegde dode huurlingen. “Al die jongens zijn dinsdag gestorven als gevolg van onze munitienood”, legde Prigozjin uit in een interview met de militaire blogger Vladlen Tatarski. De arme jongens waren slachtoffers van de ‘smeerlappen’ die hun handtekening hadden moeten zetten voor munitieleveringen aan Wagner, maar dat nalieten: stafchef Gerasimov en minister Sjojgoe. “De stafchef en de defensieminister strooien links en rechts met bevelen om Wagner geen munitie te verschaffen.”

Prigozjin hekelde functionarissen die ‘van gouden borden’ eten en hun kinderen vakantie laten vieren in Dubai. Ook die sneer was bedoeld voor minister Sjojgoe, wiens dochter onlangs daar gesignaleerd is. De haat tegen de legertop zit diep in de Wagner-organisatie. Op Twitter is te zien hoe huurlingen schieten op foto’s van stafchef Gerasimov en de chef-landmacht, generaal Aleksandr Lapin.

Rancune

Op dezelfde dag dat Prigozjin losging, hield president Poetin zijn ‘State of the Union’. In zijn bijna twee uur durende vertoog zei ook Poetin dat de interne verdeeldheid van staatsinstellingen de strijd belemmert: “We moeten af van alle tegenstellingen tussen departementen, formaliteiten, rancune, misverstanden en andere nonsens.”

Helaas voor Poetin laten Ruslands corrupte staatsinstellingen zich niet op commando omvormen tot een geolied apparaat, net zo min als zijn leger op bevel overwinningen op het slagveld kan leveren. Sterker: de concurrentie tussen het ongeregelde, particuliere Wagnerbedrijf en het reguliere leger in Oekraïne is een symptoom van een diepgeworteld Russisch probleem: rivaliserende diensten, graaiende verantwoordelijken en vermenging van criminele ondernemingen met de overheid. Veel boeken over Poetin wijzen die verschijnselen aan als de fundamenten waarop hij de afgelopen twintig jaar zijn macht heeft uitgebouwd.

In dat systeem zijn conflicten niet zo erg, zolang Poetin zelf buiten schot blijft en hij kan optreden als scheidsrechter. Dat deed hij ook in januari, toen hij stafchef Gerasimov belastte met de aansturing van alle Russische troepen in Oekraïne. Die verrassende benoeming ging ten koste van een held van Prigozjin en veel militaire bloggers: Sergej Soerovikin, bijgenaamd ‘generaal Armageddon’. Slechts drie maanden had deze ijzervreter deze post bekleed.

Bizarre ontknoping

De personeelswissel vond plaats toen in de Donbas de strijd rond het plaatsje Soledar de bizarre ontknoping naderde. Oekraïne moest het stadje na weken opgeven. Maar dit tactische succesje, waarvoor vermoedelijk duizenden criminelen waren gesneuveld die Wagner in de gevangenissen had gerekruteerd, werd opgeëist door het Russische leger.

Het leek er sterk op dat Prigozjin een toontje lager moest zingen. Na Soledar bleven Wagnertroepen actief in de slag rond het volgende station: Bachmoet. Maar diverse westerse media vernamen van Russische bronnen dat bloggers en media opdracht hadden gekregen om wat minder positieve aandacht te schenken aan Prigozjin en zijn leger.

Reden om het Russische leger in het zonnetje te zetten is er niet. Na de vernederende terugtrekkingen bij Kiev (april), Charkiv (september) en Cherson (november) zit het leger nog steeds dringend verlegen om succes. Ook Poetin had op de verjaardag van zijn invasie graag met resultaat willen komen. Maar een offensief bij Voehledar heeft alleen maar zware verliezen opgeleverd – van ‘echte’ getrainde soldaten, niet van huurlingen. Bij Bachmoet kruipen het leger en Wagner moeizaam vooruit, ten koste van veel materieel en manschappen.

Prigozjins uitbarsting kan gezien worden als ‘wanhoopsdaad’, en ook als bewijs dat Poetin hem als ongeleid projectiel weert uit de kring van getrouwen, waartoe minister Sjojgoe en stafchef Gerasimov wel behoren. Zelf beweert Prigozjin dat het zin heeft gehad. Donderdag meldde hij dat hem is verzekerd dat er munitie onderweg is. “Tot dusver is het alleen papier, maar ons wordt verteld dat de voornaamste documenten al getekend zijn.”

Lees ook:

Huurlingenleger Wagner verliest aantrekkingskracht op gedetineerden

De Russische huurlingengroep Wagner ronselt geen gevangenen meer voor de oorlog in Oekraïne. Vermoedelijke oorzaak: de slechte reputatie van de groep.

De leugens van Poetin die zijn oorlog moeten rechtvaardigen

Hoe verkoopt Poetin zijn invasie? Ruslandkenner Hella Rottenberg over de drie leugens van de Russische president.