Theater in museum: explosie van kleuren, taal en muziek

Bij binnenkomst in De Schatkamers zijn de spelers zich nog aan het schminken aan een zijtafel. Later, bij een grove scène, gaat „boe!” en „Scheiße” geroep vanaf de tribune over in een heftige scheldpartij tussen acteurs voor en tussen het publiek. Nog later vraagt acteur Marien Jongewaard vriendelijk: „Magik effe uw aandag? Wugansodalijknaatejaterkijku: U soekt een erfaring”

Het publiek moet wel beseffen dat het onderdeel van de voorstelling is. Niet voor niets speelt ’Kokoschka Live!’ in het Haagse Gemeentemuseum en wordt de toeschouwer geacht de tentoonstelling aldaar, ’Kandinsky en Der Blaue Reiter’, te hebben bezocht. Vanwege de grote verwantschap tussen het werk van de Oostenrijkse schilder-theatermaker-schrijver Oscar Kokoschka en dat van de eerste revolutionaire expressionisten in Duitsland.

De felle kleuren en vormen, als basis van de abstracte kunst, worden volop geciteerd in de voorstelling. Niet alleen in schilderkunstig opzicht, maar vooral ook in relatie tot theater en muziek. Het lustig experimenterende acteurscollectief De Warme Winkel zocht de medewerking van muziektheater Veenfabriek en het al even eigenwijze Nieuw West om de kijkervaring te vertalen in een theatrale confrontatie.

Zoals Der Blaue Reiter beïnvloed is door de atonale muziek van Arnold Schönberg en Kokoschka zich in diverse kunsten heftig roerde en zich tegen elke classificatie verzette, zo is ’Kokoschka Live!’ een explosie van kleuren, stijlen, taal en muziek. Als vanzelf klinken er verwijzingen in door naar componisten als Paul Hindemith of Kurt Weil, en zie je hoe het expressionisme een vruchtbare voedingsbodem was voor latere en huidige theatervormen. Bovenal is het geïnspireerd op de onstuimigheid in ideeën en oeuvre van Kokoschka.

Als rode draad loopt diens obsessie voor vrouwen – met name voor ex-geliefde Alma Mahler – door de scènes. Aan ene ’Juffrouw M.’ schrijft hij tot in detail hoe zij een pop naar de beeltenis van Alma moet maken, terwijl op het podium een uitgezakte travestiet het hem vaak teleurstellende resultaat verbeeldt. Een gedicht, dat even associaties oproept met poëzie van Paul van Ostaijen, stroomt al snel over van agressie. Het podiumbedekkende witte satijn maakt even snel plaats voor een bloedrood laken.

Paardenkoppen belichten witte jurkjes met zwarte strepen als model van Kokoschka’s tekeningen van ’het skelet dat het zachte witte vlees bij elkaar houdt’. Krankzinnig is de scène waarin een beroemd affiche – een griezelig erotische piëta – met veel pijn en kramp als tableau vivant wordt uitgebeeld. Naakt of bizar gekostumeerd en beschilderd rennen de spelers van het ene verstilde moment naar een volgende van emoties kolkende scène. Als een vulkaan, die het expressionisme als een stroom van invallen en vernuft uitspuwt. Een beetje erg veel misschien, maar wel heel geestig en origineel.