The Greenery: slecht huwelijk tussen teler en handelshuis

De crisis is compleet bij The Greenery, een van de grootste handelshuizen in groenten en fruit van Nederland. Algemeen directeur Ton Wortel is per direct weg bij de onderneming uit Barendrecht. Vorige week stapten onverwacht ook twee commissarissen op, Bert Jansen en Mieke Bello. Telkens was de enige verklaring een 'onoverbrugbaar verschil van inzicht' met de andere commissarissen over het te voeren beleid.

De kiem van het probleem is eigenlijk al bij de oprichting van The Greenery in 1996 gelegd. Telers en handelshuizen in één bedrijf lijkt een onmogelijk huwelijk door de tegengestelde belangen. Telers willen een hoge prijs voor hun groente en fruit. Handelshuizen willen zoveel mogelijk verkopen en dan is een lage prijs juist wenselijk. Dat gaat niet samen.

Het begon bijna twintig jaar geleden. Toen fuseerden negen van de tien grote veilingen in Nederland in één nieuwe coöperatie. Een revolutionair antwoord op een sinds 1992 heersende crisis in de tuinbouw van lage prijzen en telerfaillissementen. Bij de oprichting verbonden 10.000 telers zich aan The Greenery en samen vormden zij zo'n 80 procent van de groenten- en fruitmarkt. Uitgangspunt: een zo hoog mogelijke prijs voor de telers realiseren.

De fusie kwam ook supermarkten ten goede. Voorheen was het aanbod van groente en fruit versnipperd, ze wilden niet langer veilingen afstruinen, op zoek naar goede partijen. Ze deden liever een bestelling bij één organisatie tegen een goede prijs.

De eerste barsten in The Greenery, ontstonden al na twee jaar. Toen stapten twee bestuurders en een topman op. En honderden tuinders keerden het handelshuis de rug toe. Ze waren ontevreden over de prijs die ze kregen en hadden de indruk dat The Greenery meer oog had voor klanten dan voor producenten, die ook de eigenaar van The Greenery zijn. De kloof tussen de verkopers en de telers was de belangrijkste oorzaak voor de uittocht. In de nette pakken van de verkooporganisatie hadden telers weinig vertrouwen.

Ondertussen kocht The Greenery nog meer grote handelshuizen aan. In 2009 zei de toenmalig algemeen directeur Philip Smits in Trouw: "Eigenlijk zijn we een grote logistieke onderneming. Inpakken, vervoer, opslag, verkoop: het bedrijf is met tweeduizend werknemers zonder twijfel de grootste schakel in de keten." Hij pleitte voor kostenbesparingen: "Lagere ketenkosten tikken bij ons en de klant aan. Zo kan de klant goederen tegen een lagere prijs krijgen." Maar of de telers daar altijd zo blij mee waren?

Een groot deel van de tomaten-, paprika- en auberginetelers stapte in 2011 uit de onderneming, onder wie paprikateler Frank Hendriks, die na de oprichting van The Greenery nog zes jaar afdelingsvoorzitter was. "Het verkoopapparaat dat The Greenery in huis heeft, kost veel te veel geld", zegt Hendriks. "Bovendien bleef de omzetontwikkeling achter. De verhouding was zoek."

The Greenery, dat nog steeds eigendom is van telercoöperatie Coforta, moest jaar op jaar marktaandeel inleveren en belandde in een soort identiteitscrisis. Voor wie was dit handelshuis nou bedoeld? Was het doel een zo hoog mogelijke prijs voor de telers of zo goedkoop mogelijke producten voor de afnemers? Deze aanhoudende onduidelijkheid lijkt een weeffout in de basisstructuur van The Greenery.

In 2011 zette de onderneming nog 1,6 miljard euro om. De omzet liep vorig jaar terug van 1,3 naar 1,1 miljard. In 2013 werd een verlies van 21 miljoen geleden. Van de ooit 10.000 aangesloten telers zijn er nog zo'n 600 over. De afgelopen jaren voerde de onderneming reorganisaties door. Daardoor zijn er nog duizend personeelsleden over en zijn diverse kantoren en distributiecentra gesloten of samengevoegd.

Opnieuw is de groente- en fruitmarkt versnipperd, door alle nieuw ontstane telerverenigingen die met elkaar concurreren.

Gezien de ontwikkelingen is het de vraag of The Greenery in de huidige vorm nog wel toekomst heeft. Het beste scenario is misschien om de zaak weer in een producentendeel en een handelstak op te splitsen.

undefined