Commentaar
Terugtreden van Beatrix is geen aanleiding voor nieuwe discussie over monarchie
Koningin Beatrix begon de uitoefening van haar taak met de ambitie van het koningschap een zakelijker koningschap te maken. Ze heeft in de 33 jaar dat ze het ambt van staatshoofd vervulde veel meer gedaan dan dat. Zeker, de koningin was een actief lid van de regering, ze reisde de wereld af met in haar kielzog het Nederlands bedrijfsleven dat profiteerde van de deuren die voor haar opengingen. Het koningschap van Beatrix was echter ook een betrokken koningschap. Betrokken bij mensen die de rampspoed ondergingen van het neergestorte vliegtuig in de Bijlmer, die familie en bezittingen verloren bij de vuurwerkramp in Enschede en bij zoveel gelegenheden van rouw, maar ook nationale trots.
Het is opvallend dat de regeerperiode van Beatrix begon met grote krakersrellen bij haar inhuldiging, en eindigt terwijl een discussie woedt over de vraag of er een ceremonieel koningschap dient te komen. De ophef houdt aan.
Zowel aan de omstandigheden bij haar inhuldiging als de politieke controverse bij haar terugtreden heeft Beatrix echter part noch deel. Het vindt eerder plaats ondanks haar opvatting over wat een modern koningschap dient in te houden.
De kersttoespraken van de koningin leidden de afgelopen jaren steeds opnieuw tot politieke controverse. Haar oproepen tot tolerantie en tot redelijke maatschappelijke omgangsvormen werden ten onrechte door bepaalde groepen in de samenleving beschouwd als een politieke stellingname. Het zegt meer over de helaas verscherpte verhoudingen in Nederland dan over een politieke rol van het nu terugtredende staatshoofd.
Haar zoon, binnenkort koning Willem-Alexander, neemt haar taken eind april over. Dat betekent niet dat daarmee de discussie over de toekomst van de monarchie in Nederland voor geopend verklaard moet worden. Willem-Alexander dient de ruimte te krijgen nu zijn eigen invulling aan het koningschap te geven. Ook hij zal kiezen voor een persoonlijk accent, ook bij Willem-Alexander zal blijken of de grondwettelijke functie en het persoonlijk accent met elkaar te verenigen vallen.
De maatschappelijke discussie over de toekomst van het koningschap is daarmee niet tot taboe verklaard, maar bij zijn start is het wijs het nieuwe staatshoofd enige ruimte te geven. Nederland heeft geen behoefte aan een ceremoniële lintenknipper, maar aan een staatshoofd dat, net als zijn moeder, betekenisvol inhoud geeft aan zijn ambt.
