Tegenstanders TTIP en Ceta willen desnoods referendum

200.000 Nederlanders zijn bezorgd over de Europese handelsverdragen met Canada, Ceta, en de VS, TTIP. Hun handtekeningen werden vanochtend aangeboden aan de nieuwe Tweede Kamerleden. 20.000 vergeet-mij-nietjes vragen daarbij symbolisch om aandacht voor een thema dat bij de verkiezingen buiten beeld bleef, legt actiewoordvoerder en oud-PvdA-Kamerlid Niesco Dubbelboer uit.

De petitie komt van 'een groeiende groep ongeruste burgers'. De beide handelsverdragen zouden grote bedrijven te veel macht geven en het milieu en consumentenbelangen schaden. Als de verdragen niet drastisch worden herzien, willen de ondertekenaars een referendum. Achter het organiserende Platform TTIP Ceta Referendum zitten 13 maatschappelijke organisaties, waaronder Meer Democratie, Foodwatch, Transnational Institute en Milieudefensie.

De onderhandelingen tussen de VS en Europa over TTIP liggen stil, maar de Ceta-molen draait door.

U biedt de nieuwe Kamerleden een boekje aan: 'Ceta Referendum voor Dummies'. Kunnen de Kamerleden niet beter de verdragstekst gaan lezen?

Niesco Dubbelboer: "Kamerleden hebben niet de tijd om zo'n verdrag van 1600 pagina's diepgaand te bestuderen. Alexander Pechtold (D66) gaf dat vorig jaar toe bij het referendum over het Oekraïneverdrag. Daarom hebben wij de belangrijkste informatie handig samengevat, met de standpunten per politieke partij over Ceta. Als je die analyseert, blijkt het nog geen gelopen race."

Wat zijn in dat boekje de sterkste argumenten vóór en tegen Ceta?

"Zoals bij elk verdrag worden er handelsbelemmeringen weggenomen, wat sommige dingen makkelijker maakt. Maar daartegenover staat dat de democratie in gevaar komt. Ceta voorziet in een arbitragesysteem waarbij ondernemingen de rechtbank kunnen omzeilen. Als een wet de winst van een onderneming in gevaar brengt, kan het bedrijf naar dat tribunaal stappen en desnoods een miljardenclaim op tafel leggen. Belastingbetalers draaien daarvoor op.

"De verdragstekst spreekt in deze context veelzeggend van regelingen ter bescherming van de investering. Heel raar is dat burgers of milieuorganisaties niet naar dat tribunaal kunnen met een klacht over een bedrijf. Er wordt te weinig rekening gehouden met ecologie, duurzaamheid en mensenrechten."

U wilt een raadgevend referendum. Maar het Oekraïnereferendum heeft de winnaars weinig opgeleverd.

"Dat Oekraïneverdrag had een heel ander karakter. Het raakte de Nederlandse samenleving marginaal, terwijl Ceta op tal van terreinen speelt. Het vorige referendum ging indirect over Europa. Wij zijn niet principieel tegen vrijhandel, zolang die eerlijk, duurzaam en democratisch is. Ten derde kwam het Oekraïnereferendum als een duveltje uit een doosje, toen het verdrag er al lag. Wij zijn op tijd. We willen Kamerleden duidelijk maken waarover ze gaan stemmen. Ze kunnen nu nog wat doen."

Er liggen 200.000 handtekeningen. Afgaande op de referendumwet zijn er nog 100.000 te gaan.

"Dit zijn handtekeningen van bezorgde mensen. Pas als de Eerste Kamer het verdrag goedkeurt, vragen we een referendum aan. Daarvoor verzamelen we dan nieuwe handtekeningen. Maar we hebben de gegevens van al die 200.000 mensen al paraat. De troepen staan klaar."

Waar staat Ceta?

Vorig najaar trok het handelsverdrag tussen de EU en Canada veel aandacht toen de Waalse regering dreigde tegen te stemmen. Grootste pijnpunt was het arbitragesysteem dat conflicten tussen bedrijven en overheden moet beslechten. Afgesproken werd dat het Europese Hof van Justitie zich daar nog over buigt. Het Europees Parlement heeft het principe-akkoord op 15 februari van dit jaar goedgekeurd.

Nu moeten de nationale (en regionale) parlementen het ratificeren. Wanneer Nederland dat doet, is nog niet bekend. Volgens de EU zorgt Ceta (Comprehensive Economic and Trade Agreement) voor lagere prijzen en meer keuzevrijheid voor consumenten. Europese bedrijven kunnen meedingen naar publieke contracten in Canada en Canadese bedrijven kunnen makkelijker in Europa investeren. Dat kan banen opleveren.