Te weinig les in Frans en Duits schaadt de economie

Elke havist en vwo'er moet weer verplicht eindexamen doen in de talen Frans en Duits. Op het vmbo moet iedere leerling weer voor deze talen kunnen kiezen. Ook in het hoger onderwijs moet de beheersing van andere vreemde talen dan het Engels een grotere rol krijgen. De oproep komt van het 'Manifest buurtalen', dat in een week door ongeveer 3500 mensen is ondertekend.

Kennis van het Frans en Duits verdwijnt uit Nederland en dat schaadt de economie, betogen de initiatiefnemers, een groep beleidsmakers, wetenschappers, docenten, ondernemers en politici. Met name in het midden- en kleinbedrijf is er een gebrek aan talenkennis. "Bedrijven, ook in de grensregio, beginnen niet aan samenwerking, omdat mensen de taal niet machtig zijn. Je ziet een eenzijdige focus op metropolen zoals Berlijn, waar wel Engels wordt gesproken", zegt Karel Groen, directeur van het Duits-Nederlandse handelsnetwerk Eems Dollard Regio (EDR) en een van de mede-ondertekenaars.

Gestage daling

Het aantal leerlingen op de middelbare school met Frans of Duits als examenvak nam in vijftien jaar gestaag af. Zo'n 30 procent van alle scholieren doet nog examen in Duits en 15 procent in Frans. Engels is een verplicht examenvak.

"Met name in het vmbo is het een slagveld. Het aantal eindexamenkandidaten Frans is daar in zeventien jaar met 50 procent gedaald. Daar doen nu nog zo'n zesduizend scholieren examen in die taal", zegt Jos Brink, lerarenopleider Frans aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en een van de initiatiefnemers. "Op sommige scholen is Duits als vak verdwenen, omdat er geen leraren te vinden zijn", zegt zijn collega Ton Janssen van Fontys Hogeschool Tilburg.

Dit jaar buigen docenten en andere onderwijsexperts zich onder de noemer 'Curriculum.nu' over de vraag wat leerlingen in de toekomst moeten leren. Of Frans en Duits dan nog belangrijk zijn, is allerminst zeker. De commissie-Schnabel, die er in 2016 een advies over uitbracht, stelde voor om de scholen te laten beslissen of ze een tweede vreemde taal aanbieden. Volgens de docenten en beleidsmakers achter het manifest is dat een verkeerde keuze.

Verengelsing

Het pleidooi voor een versterking van Frans en Duits valt samen met de discussie over verengelsing van het onderwijs. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en minister Van Engelshoven (hoger onderwijs) hekelden onlangs de wildgroei aan Engelstalige opleidingen. Het belang van Engels wordt overschat, vindt ook Brink, want je kan er lang niet overal mee terecht. "In Frankrijk spreken grote groepen geen Engels op een behoorlijk niveau. Sterker nog: er is sterk verzet tegen het Engels."

Groeiend gebrek aan taaldocenten

Het tekort aan docenten Frans en Duits zal oplopen tot enkele honderden in de komende vijf tot tien jaar. Dat heeft het ministerie van onderwijs onlangs becijferd. Jaarlijks studeren enkele tientallen docenten Frans en Duits af aan hogescholen en universiteiten. Er is vooral gebrek aan eerstegraads leraren Duits.

Zeven universiteiten werken daarom samen om het imago van talenstudies te verbeteren. "In Nijmegen hebben we vijfentwintig studenten Duits. Dat is landelijk gezien een enorm hoog aantal", zegt hoogleraar internationale bedrijfscommunicatie Margot van Mulken van de Radboud Universiteit Nijmegen.

De eerste taak van de talendenktank is het uitwerken van een imagocampagne.

Lees ook: In Drieborg, vlakbij de grens, leert elk kind al jong Duits