Opinie

Te dik zijn is geen ziekte

null Beeld ANP XTRA
Beeld ANP XTRA

De meeste mensen kunnen er weinig aan doen dat ze (veel) te dik zijn. Bovendien zijn ze vaak kerngezond. Scheld ons dan niet uit op straat.

Asha ten Broeke en wetenschapsjournalist

'Moet je kijken wat die vetzak doet', zegt een jongen met een petje. Zijn kameraad grinnikt instemmend. De kroket die ik zojuist uit de automatiek heb gehaald maakt een brandblaar op mijn vinger. 'Moet je niet op dieet ofzo, varken?' zegt het petje. Ik weet niet hoe snel ik weg moet komen, zodat ze de tranen in mijn ogen niet zien.

Het punt is dat ze gelijk hebben. Ik ben ook dik. Erg dik zelfs. Als het even kan, gaan mijn twee kinnen en ik niet op de foto. Mijn bmi is 39, of 40 als ik een weekje zwaar getafeld heb. Artsen noemen het morbide obesitas, wat akelig klinkt, alsof je al bijna dood bent. Eens in de zoveel tijd gaan er stemmen op om mensen als ik extra te laten betalen voor hun zorgverzekering. Dat kunnen we eenvoudig vermijden door af te vallen, zeggen ze erbij. Alleen dunne mensen denken dat het zo gemakkelijk ligt. Zij schrijven boeken met als titel 'Gezond eten, gewoon doen'. Ongetwijfeld met de beste bedoelingen. Dikke mensen weten dat 'gewoon doen' er niet bij is.

Lichaamsgewicht wordt voor het grootste deel genetisch bepaald. Tel daarbij op dat we in een land wonen waar je om de twee meter ergens snoep en snacks kunt kopen, en het is niet verwonderlijk dat sommige mensen te zwaar zijn. Sterker nog: het is een mirakel dat we niet allemaal moddervet door het leven gaan. Heb je eenmaal overgewicht, dan is afvallen haast onmogelijk. Maar een paar procent van de mensen lukt het door te lijnen permanent flink wat gewicht te verliezen. Tot twee derde is vijf jaar na een dieet zwaarder dan ervoor: het bekende jojo-effect.

Met wilskracht heeft dit niets te maken. Uit onderzoek blijkt dat voor elke tien procent van je lichaamsgewicht dat je kwijtraakt, je lichaam twintig procent zuiniger met energie wordt. Dat dwingt je eigenlijk om een dieet levenslang vol te houden. Doe je dat niet, dan komen de kilo's er vanzelf weer aan - zelfs als je je met religieuze overtuiging aan de Schijf van Vijf houdt. Daar kun je nauwelijks iets aan doen.
Waar we wel iets aan kunnen doen is de manier waarop we als samenleving met spijsverteringstechnisch ongezegende mensen omgaan. En daarin falen we nu enorm. In plaats van bovenstaande wetenschappelijk vastgestelde realiteit te erkennen, worden dikke mensen gestigmatiseerd en gediscrimineerd.

Uit een Brits onderzoek bleek dat vrouwen die steviger zijn dan het schoonheidsideaal zo'n 20.000 pond per jaar minder verdienen dan hun magere collega's. In tv-series zijn dikke mensen veel minder vaak verwikkeld in romantische beslommeringen. Amerikaanse onderzoekers bekeken het beeldmateriaal bij 429 nieuwsberichten over obesitas. De typische manier om een dik persoon te laten zien was etend, of in een close-up vol vetrollen. Vaak was ook het gezicht van de foto gesneden. Dikkerds zijn in de media letterlijk gezichtsloos. Geen mensen, maar dingen. En dat heeft gevolgen. Bijna een kwart van de overgewichtige mensen is liever depressief dan veel te zwaar. Zestien procent is liever blind dan obees.

Achter die cijfers gaat een hoop zelfhaat schuil. Levens die verwoest zijn vanwege een lijf dat gemakkelijker honger krijgt en vet opslaat dan dat van een ander. Dag in dag uit worden wij, obesen, eraan herinnerd hoe slecht we zijn. Als we niet uitkijken, gaan we eerder dood dan onze ouders, koppen de kranten dreigend. We zijn een epidemie, een tsunami, een ramp. Als we de pech hebben in het openbaar een kroketje te halen, zijn we een vetzak.

'Als ze echt hun best zouden doen, waren ze wel dun', hoor je dan. Onzin. En dat moet maar eens afgelopen zijn. Obees zijn is geen ziekte. Een derde van de mensen die veel te zwaar is, is desalniettemin kerngezond. Natuurlijk moet iemand met onvoordelige bloedwaarden of een hoge bloeddruk zijn levensstijl herbezien; maar dat geldt ook voor dunne mensen. De reden dat de maatschappij dikke mensen zo afkeurt is niet medisch, het is cosmetisch. Men vindt het vies. En naar. En lelijk.

Maar ik ben niet lelijk. En geen epidemie. Ik ben een betrokken burger. Een hardwerkende journalist. Moeder van twee dochters. Ik ben gezond. Ik wil niet langer horen dat mijn omvang mijn schuld is. Dat ik een ramp ben voor de samenleving. Ik wil niet uitgescholden worden op straat. En als dat toch gebeurt, wil ik er niet meer om huilen.

Vanaf nu is mijn missie niet meer om dun te worden. Mijn missie is om van mijn lijf te houden. Dus, lijf: ik hou van je. Eat that.

Wilt u iets delen met Trouw?

Tip hier onze journalisten

Op alle verhalen van Trouw rust uiteraard copyright.
Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright@trouw.nl.
© 2023 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden