Tajani wint de slag om Straatsburg

Achterkamertjespolitiek van het allerbedenkelijkste EU-niveau voor de één, zinderende democratie voor de ander: de voorzittersverkiezing van het Europees Parlement bood gisteren in ieder geval een vorm van politiek spektakel die we in Straatsburg niet eerder hebben gezien.

Dat de Italiaanse centrum-rechtse kandidaat Antonio Tajani na vier stemrondes werd gekozen als opvolger van Martin Schulz was niet eens de grootste verrassing. Het waren vooral de begeleidende machinerieën en machtsspelletjes die veel tongen en pennen losmaakten.

In het verleden werd zo'n voorzittersverkiezing voorgekookt. Nu was het een slagveld. Het zal nog wel even duren voordat alle wonden, waarvan sommige gisteren vers zijn geslagen, helemaal zijn geheeld.

Het ging om poppetjes, maar wel degelijk ook om de inhoud. Wat voor smoel krijgt het Europees Parlement in tijden van Brexit, Trump en Poetin? Uitgesproken pro-Europees, zo luidde gisterochtend het antwoord van een nieuwe coalitie die de christen-democratische Europese Volkspartij (EVP, van Tajani) bleek te hebben gesmeed met de liberale Alde-fractie van Guy Verhofstadt, waarin ook D66 en de VVD zitten.

Met die verrassing begon een lange verkiezingsdag in de vrieskou van de Elzas: de terugtrekking van Verhofstadt als voorzitterskandidaat. Amper elf dagen eerder had hij zich nog gepresenteerd als alternatief voor Tajani en diens landgenoot Gianni Pittella van de sociaal-democraten. Nu schaarde Verhofstadt zich achter Tajani, al waren de vier D66'ers het daarmee niet eens. Zij nemen het Tajani kwalijk dat hij als vroegere Eurocommissaris de dieselaffaire mede mogelijk heeft gemaakt en stemden in alle rondes blanco.

"Dit is de eerste belangrijke stap in de constructie van een pro-Europese coalitie om onze Unie te hervormen en te versterken", zo verdedigde Verhofstadt zijn samenwerking met de EVP, die in de plaats zou moeten komen van de aloude grote coalitie tussen EVP en de S&D van Schulz en Pittella. "Met Trump, met Poetin, met al die andere uitdagingen die Europa wachten, is het essentieel dat we samenwerken." Beide groeperingen willen in een aantal dossiers samen optrekken. Zo willen ze zich sterk maken voor een EU-veiligheidsdienst tegen terrorisme, al krijgt het Europees Parlement zoiets nooit in zijn eentje voor elkaar.

Met die deal leek Tajani opeens vrij eenvoudig af te stevenen op de voorzittersstoel. Maar de race bleek niet gelopen. Na de centrum-rechtse mini-coup van Verhofstadt zinde Pittella op wraak. Hij zocht contact met de derde groepering van het parlement, de EU-kritische ECR (74 zetels). Die zou bij een laatste stemronde tussen de koplopers Tajani en Pittella de doorslag kunnen geven.

Opmerkelijk genoeg kreeg Pittella een laatste troefkaart aangereikt door iemand van buiten zijn partij, zo kon uit de wandelgangen worden opgevist. Als Pittella de ECR'ers (nu nog gedomineerd door de Britse Conservatieven) nou eens zou paaien met de toezegging dat Verhofstadt zijn functie van parlementaire Brexit-coördinator moet inleveren, was het idee. De Britten willen niets liever, en ook bij de rest van de ECR-fractie ligt Verhofstadt slecht. De prijs van deze trofee: een stem op Pittella.

In de loop van de avond bleek ook deze laatste sociaal-democratische poging tot mislukken gedoemd. De intern verdeelde ECR'ers, duidelijk verlegen met hun sleutelpositie in dit machtsspel, gooiden het over een andere boeg. Ze zeiden Tajani te kunnen steunen als hij zich maar zou distantiëren van de deal tussen zijn EVP en Verhofstadt.

Dat was uiteindelijk niet zo moeilijk, verzekerd als hij daarmee was van het majesteitelijke, partij-overstijgende voorzitterschap. De afgelopen dagen had Tajani al campagne gevoerd met de boodschap dat hij niet zo'n politieke agenda wilde uitdragen zoals Martin Schulz dat de afgelopen jaren heeft gedaan.

Toen de rook rond negen uur gisteravond was opgetrokken, lag daar een gortdroge uitslag. Gianni Pittella: 282 stemmen. Antonio Tajani: 351.

undefined