Storm aan reacties op Panama Papers; IJslandse premier wankelt

In IJsland wankelt de premier, die in het onderzoek in verband wordt gebracht met geheime bedrijven in belastingparadijzen. Het Kremlin spreekt van een lastercampagne tegen president Poetin, wiens entourage volgens de Panama Papers miljarden wegsluist via offshore-constructies. De Panama Papers gaan over de constructies die de rijke, beroemde en machtige elite gebruikt om belastingen te verminderen of te ontwijken, en financieel toezicht te ontlopen. Hooggeplaatste (ex-)politici uit Rusland, IJsland, Oekraïne, Pakistan, Saudi-Arabië en Argentinië worden in het onderzoek genoemd. Een greep uit alle reacties.

Panama: mijn naam is haas
De gelekte administratie waarop het onderzoek is gebaseerd komt van het vierde grootste advocatenkantoor ter wereld Mossack Fonseca, gevestigd in Panama. Het land heeft meteen gezegd mee te werken, mocht er een strafrechtelijk onderzoek komen. Offshore-constructies zijn niet illegaal, maar belastingparadijzen als Panama maken weinig of geen gegevens bekend over wie er achter deze bedrijven zitten. Dat is nu met de Panama Papers wel gelukt. Medeoprichter Ramón Fonseca Mora erkende in een interview met tv-zender TVN dat de gelekte informatie deels afkomstig is uit zijn kantoor. 'We zijn gehackt', aldus de voormalige adviseur van de Panamese president Juan Carlos Varela. 'Dat is een misdrijf.' Het bedrijf ontkent iets te maken te hebben met witwassen of belasting.

IJsland: premier wankelt
De eerste politieke kop die rolt vanwege de Panama Papers is mogelijk die van IJslands premier Sigmundur David Gunnlaugsson. Hij en zijn vrouw worden in het onderzoek in verband gebracht met een brievenbusfirma die miljoenen heeft weggesluisd naar de Britse Maagdeneilanden. Ook zou sprake zijn van belangenverstrengeling toen de IJslandse banken in 2008 dreigden om te vallen.

Om vijf uur vanmiddag stemt het IJslandse parlement over een motie van wantrouwen. Vanavond staat een demonstratie in Reykjavik gepland, meer dan 16.000 IJslanders tekenden een petitie waarin het aftreden van Gunnlaugsson wordt geëist. "Ik hoop dat Sigmundur David beseft hoe ernstig dit is, en dat hij het fatsoen heeft af te treden voordat het parlement vandaag bijeenkomt'', zei Birgitta Jónsdóttir van de oppositionele Piratenpartij.

Rusland: doodse stilte
Doodse stilte over de Panama Papers in de Russische media, die onder invloed staan van het Kremlin. Alleen het dagblad Novaya Gazeta, dat lid is van het onderzoeksconsortium, publiceerde de onthullingen over belastingontduiking, waarin ook de vrienden van president Poetin een prominente rol spelen. Ondertussen doen Russische autoriteiten naar buiten toe de publicaties af als een 'informatie-oorlog' van het Westen tegen Rusland. "Met deze onware verhalen wordt ontzettend veel gif gespuid, in de hoop dat daarvan iets blijft hangen. Het Russische volk is zonder twijfel het doel van deze aanval", zei de voorzitter van de commissie veiligheid en anti-corruptie van het Russische parlement, Irina Jarovaja, tegen het Russische persbureau Tass.

Het Kremlin meldde vorige week al een 'informatie-aanval' te verwachten. Woordvoerder Dmitri Peskov zei een 'hele trits onbeleefde vragen' te hebben gekregen, van een organisatie die 'Poetin en het leiderschap van dit land wil belasteren'.

Nederland: opheldering
Het Nederlandse ministerie van Financiën heeft een onderzoek aangekondigd naar mogelijke belastingontduiking. "We zullen actief onderzoeken of de gegevens verband houden met belastingontduiking", aldus een verklaring maandag. Mossack Fonseca had tot een maand geleden ook een filiaal in Nederland, dat vijf jaar heeft geopereerd.

Kamerleden eisten vanochtend opheldering en zijn blij met het aangekondigde onderzoek. Maar voor de SP gaat dit niet ver genoeg. SP-leider Emile Roemer wil dat de Tweede Kamer een parlementaire enquête gaat voorbereiden naar de rol die Nederland speelt in 'het ontduiken van belasting door miljardairs'. Helma Neppérus (VVD) vindt grondig onderzoek nodig. PvdA'er Ed Groot wil dat de Belastingdienst de Nederlandse betrokkenheid onderzoekt en 'waar mogelijk boetes uitdeelt en naheft'.

Europa: goed nieuws
'Erg goed nieuws', noemt EU-commissaris Pierre Moscovici (Economische zaken) maandag op de Franse radio de onthullingen. "Omdat het de politieke wapens geeft om te zeggen: het is genoeg.'' EU-commissaris Margrethe Vestager (Mededinging) noemt de onthullingen tegen de Deense krant Finans Borsen het 'topje van de ijsberg'.

De Europese Commissie presenteerde in januari een voorstel dat belastingontwijking door multinationals tegen moet gaan. ''Er zal altijd strijd zijn tussen fraudeurs, belastingontwijkers en fiscale opsporingsinstanties'', aldus de Franse oud-minister. Hij voegde daaraan toe dat het bankgeheim al bijna niet meer bestaat.

Ook de vrouw van EU-commissaris Miguel Arias Cañete (Klimaat, Energie) wordt genoemd in de Panama Papers. Cañetes woordvoerder zei tegen het consortium dat de kwestie onderzocht dat de gedragscode van de Europese Unie niet is overtreden. Zijn vrouw zou al haar vermogen hebben opgegeven bij de Spaanse fiscus. De Europese Commissie wilde maandag niet reageren op de 'gelekte documenten'. De sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement stelt dat de Panama Papers aantonen dat er op grote schaal wordt witgewassen en belasting ontweken. Fractievoorzitter Gianni Pitella heeft commissievoorzitter Jean-Claude Juncker maandag in een brief gevraagd om 'ambitieuze' regelgeving tegen de 'immorele belastingpraktijken'.

De Groenen in het Europees Parlement vroegen om 'agressieve actie' van de EU. "Panama Leaks toont aan dat we tot nu alleen nog maar aan de oppervlakte van de verachtelijke belastingontwijkingen hebben gekrast.''

Oekraïne: geen onderzoek Porosjenko
Het Nationale Anti-Corruptie Bureau in Oekraïne acht zich niet bevoegd om president Porosjenko te onderzoeken. Ook het Openbaar Ministerie ziet geen aanleiding voor onderzoek naar mogelijke belastingontduiking van de president. Uit de publicaties van de Panama Papers blijkt dat Porosjenko al enkele jaren actief is in belastingparadijzen.

Porosjenko zelf zegt op Twitter dat hij niet verantwoordelijk is voor zijn bezittingen. Dat liet hij aan consultants over, zegt hij. Ook denkt hij de eerste Oekraïense president te zijn die 'het opgeven van belasting serieus neemt'.

Diverse landen: financiële waakhonden slaan aan
De Belgische minister Johan Van Overtveldt (Financiën) heeft de Bijzondere Belastinginspectie gevraagd de gegevens te onderzoeken. Zeker 732 Belgen zouden via Mossack Fonseca bedrijven hebben opgericht in elf verschillende belastingparadijzen. "In een eerste fase dient de identiteit van de betrokken personen of bedrijven achterhaald te worden", aldus een woordvoerder van de minister.

Frankrijk wil toegang tot de originele database van de Panama Papers om een eigen onderzoek te starten, zei minister Michel Sapin (Financiën). President Hollande noemde de onthullingen vanochtend 'goed nieuws'.

De belastingdienst van Australië laat meer dan achthonderd klanten van het bedrijf onderzoeken vanwege mogelijke belastingontduiking. 'De boodschap is duidelijk: belastingbetalers kunnen er niet op rekenen dat dit soort geheime regelingen ook geheim blijven', waarschuwde de dienst.

Premier John Key van Nieuw-Zeeland heeft de karakterisering in het ICIJ-onderzoek van zijn land als 'belastingparadijs' van de hand gewezen. Het land zou een van de 21 landen zijn waar Mossack Fonseca vestigingen had. "Belastingparadijzen geven geen informatie over dit soort zaken, wij hebben volledige openheid", aldus Key. De fiscus in Nieuw-Zeeland is op zoek naar informatie over burgers die regelingen hebben getroffen via het Panamese bedrijf. Burgers die belastingregels hebben overtreden, worden opgeroepen zichzelf aan te geven.

In Oostenrijk kijkt toezichthouder FMA of bepaalde klanten van de Raiffeisen Bank en de Hypo Landesbank Vorarlberg zich schuldig hebben gemaakt aan witwassen.

De toezichthouder FSA van Zweden heeft informatie opgevraagd bij de Luxemburgse autoriteiten in verband met beschuldigingen richting bankengroep Nordea. Die zou klanten hebben geholpen bij het openen van rekeningen in belastingparadijzen.

Ook in Noorwegen hebben de financiële autoriteiten op het naar buiten komen van de informatie gereageerd. De Noorse toezichthouder zal de besturen van betrokken banken om tekst en uitleg vragen.

Groot-Brittannië: privé-zaak Cameron
'Een privéaangelegenheid', zo moeten we de investeringen van de familie van de Britse premier David Cameron zien, aldus zijn woordvoerster. De premier reageerde zo op het nieuws dat zijn familie geld in een offshorebedrijf heeft gestopt dat werd opgezet door zijn inmiddels overleden vader Ian Cameron.