Steeds meer Nederlanders vinden klimaat een belangrijk thema. Maar vooral omdat ze vrezen dat het hen te veel geld kost.
Het politieke gekrakeel over het klimaatbeleid en de afbouw van de gaswinning heeft de steun van de bevolking voor milieumaatregelen sterk doen afbrokkelen. Steeds minder Nederlanders zijn bereid daarvoor extra te betalen. Ze hebben de indruk dat Nederland al zijn steentje bijdraagt. Als het om de gaswinning gaat loopt de politiek volgens hen te hard van stapel.
Juist op de dag dat het kabinet het Klimaatakkoord presenteert, laat het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) zien dat het draagvlak daarvoor in een aantal maanden sterk is afgenomen. Eind vorig jaar steeg de steun voor meer uitgaven aan de milieuaanpak nog naar het hoogste niveau ooit gemeten (46 procent). Maar in één kwartaal daalde die weer naar 38 procent, het niveau van twee jaar geleden.
In de grafiek van het SCP is in december 2018 een scherpe afwijking te zien. De zorg om het milieu en klimaat stijgt fors (onderste lijn) terwijl de wil om meer geld voor maatregelen uit te geven sterk afneemt (bovenste lijn). Dat komt volgens de onderzoekers door de forse stijging van de elektriciteits- en gasrekening en de politieke discussie daarover rond de jaarwisseling. Een rol speelt volgens hen ook de provinciale statenverkiezing, waarin met de opkomst van Forum voor Democratie het klimaat een belangrijk en polariserend thema werd.
Midden-en lage inkomens
Volgens Paul Dekker van het SCP laat de knik in de curves zien dat het klimaat in korte tijd een onderwerp van iedereen is geworden. “Aanvankelijk was het een linkse hobby van mensen in een elektrische Tesla en met zonnepanelen op het dak van hun eigen woning. Maar de stijging van de stookkosten en de aankondiging dat Nederland van het gas af moet, hebben het onderwerp naar de mensen met midden- en lagere inkomens gebracht. Zij beseffen nu dat de klimaat- en milieuproblematiek consequenties heeft die ook hen raakt. Het gaat ze vooral geld kosten, denken ze.”
De sterk toegenomen zorg om milieu en klimaat wordt dus niet zozeer veroorzaakt door mensen die zich druk maken om de wereld, maar om hun portemonnee. De groep die vindt dat ‘klimaatdrammers’ te veel geld uitgeven, is afgelopen kwartaal verdubbeld.
Diezelfde mensen veroorzaken ook de vrije val van de ‘financiële steun voor milieu- en klimaatbeleid’. Hoewel dit draagvlak gedurende de economische crisis nóg lager was, is het volgens Dekker opvallend dat de steun juist nu afneemt, in de goede jaren van hoogconjunctuur.
Gepolariseerd
Het SCP constateert dat het klimaatdebat in korte tijd is gepolariseerd. De groep die zich ‘neutraal’ opstelt, is met 10 procentpunt gedaald. Dat deel is naar de beide flanken gegaan. Wel blijft de groep fervente voorstanders van maatregelen (38 procent) groter dan de tegenstanders (29 procent).
De Groningse hoogleraar Linda Steg (gedragswetenschappen) en Goda Perlaviciute, expert op het gebied van draagvlak voor milieubeleid, denken dat de uitkomst te maken heeft met de manier waarop het publieke debat de afgelopen maanden is gevoerd. “De nadruk lag sterk op de hoge kosten voor de burger van voorgesteld klimaatbeleid, waarbij bedragen werden genoemd die niet kloppen”, aldus Steg. “Maar dat wil niet zeggen dat mensen in principe tegen klimaatbeleid zijn.” En, stelt Perlaviciute, in het debat werd niet ingegaan op het feit dat niets doen ook veel geld kost. “Burgers kunnen dus de indruk hebben dat iets doen geld kost, en niets doen niet. Ten onrechte.”
Lees ook:
Het Klimaatakoord slecht taboes: van rekeningrijden tot CO2-heffing
De CO2-heffing valt fors uit en rekeningrijden wordt onderzocht. Het Klimaatakkoord waarin dat staat, wordt vandaag gepresenteerd .
