Stalin-jaar zet omstreden staatsman in de schijnwerpers

Penza trapt het jaar vandaag, op de verjaardag van Stalin, af met een tentoonstelling en lezingen in het partijkantoor. In het pas gebouwde Stalincentrum worden in 2016 allerlei debatten en filmvertoningen georganiseerd. Die zijn volgens de lokale partijleider Georgi Kamenev bedoeld om de 'leugens en aanvallen op Stalins reputatie en erfenis te weerleggen met feiten'.

Gouden buste
De KPRF (Communistische Partij van de Russische Federatie) onthulde in september al een gouden buste van Stalin bij het partijkantoor in Penza. Het eerbetoon kreeg stevige kritiek van de liberale Yabloko-partij, die het een belediging noemde voor de 26.000 inwoners van Penza die tijdens het bewind van Stalin zijn omgekomen. Maar de lokale autoriteiten konden naar eigen zeggen weinig aan het beeld doen, omdat het op private grond staat.

Nostalgie
Het Stalin-jaar lijkt een uitwas van het sluipende eerherstel voor de Sovjet-Unie dat al langer gaande is in Rusland. Trouw-correspondent Geert Groot Koerkamp schreef in augustus dat een vaak genoemde verklaring daarvoor het ontbreken van een ideologie en een identiteitsbesef in Rusland is, sinds het land in 1991 het communisme vaarwel zei. De Sovjetnostalgie zou dat vacuüm weer opvullen.

Volgens historicus Joeri Pivovarov gaat die nostalgie echter niet over de Sovjet-Unie van Stalin, zei hij in discussieprogramma over de terugkeer van de Sovjetsymboliek op de televisiezender TV-Tsentr. "Onze nostalgie naar het Sovjetverleden geldt vooral voor de Sovjet-Unie van de jaren zeventig en tachtig, misschien ook de jaren zestig. En die periode in onze geschiedenis was zo slecht niet. Het is jammer dat alles zo ineens eindigde op de grens van de jaren tachtig en negentig, dat we het beste van wat er toen was hebben verloren. We zijn in een veel slechtere situatie beland en we slagen er maar niet in een nieuwe sociale orde te creëren."

Voor de huidige Russische leiders maskeert de Sovjet-opleving wellicht het onvermogen om het land richting te geven, denkt Pivovarov. "Daarom richten ze zich op dat Sovjetverleden. Ik denk dat appelleren aan die waarden een doodlopende weg is."