Springen met Halsman
De naam Philippe Halsman zegt u waarschijnlijk niets, toch zijn zijn foto's wereldberoemd. Een lichtvoetige tentoonstelling in Rotterdam geeft een overzicht van zijn werk en leven.
Rita Hayworth drinkt haar sorbet met een rietje, een jonge Audrey Hepburn poseert nonchalant bij een duiventil, de lippen van Grace Kelly zijn knalrood. Net zo rood als de letters van Life, het tijdschrift waar al deze foto's op de cover staan. De fotograaf, Philippe Halsman, maakte van dit soort lichtvoetige, vrolijke foto's zijn visitekaartje, en kreeg daarvoor in de VS en daarbuiten alle waardering. Hij fotografeerde alle Amerikaanse sterren in de jaren veertig en vijftig, zette van 1941 tot 1978 ego-kunstenaar Salvador Dalí op de meest bizarre manieren voor het voetlicht zodat die nog bekender werd, en 101 keer belandden zijn foto's op de voorkant van Life. In de Rotterdamse Kunsthal is Halsmans werk nu voor het eerst in Nederland te zien dankzij een zorgvuldig gemaakte rondreizende Zwitserse tentoonstelling.
Halsmans leven begon onrustig. Hij werd in 1906 in Riga geboren in een Joods gezin als Filips Halsmann en studeerde electrotechniek in Dresden. In 1922, op wandelvakantie in Tirol, overlijdt plotseling zijn vader, die met hem mee is. Mede vanwege de antisemitische atmosfeer wordt Filips beschuldigd van moord en veroordeeld tot tien jaar eenzame opsluiting. Zijn jongere zus Liouba zet alles op alles om hem vrij te krijgen: ze laat Albert Einstein, Thomas Mann en Sigmund Freud brieven schrijven. Met succes: Filips komt vrij. Vanaf dat moment heet hij Philippe Halsman: de Franse minister Paul Painlevé heeft hem asiel aangeboden in Frankrijk. Diens zoon Jean introduceert hem bij de Parijse beau-monde en geeft hem een dure camera, zodat hij van een vroegere hobby zijn beroep maakt.
Hij weet naam te maken in de Franse tijdschriften met zijn portretfoto's van artistieke beroemdheden als André Gide, Paul Valéry, Marc Chagall en Le Corbusier. Hij trouwt een Franse fotografe, maar ook in Parijs kan hij niet blijven, de oorlog breekt uit. Pas in november 1940 kan hij zijn derde vaderland ontvluchten, opnieuw dankzij steun van Einstein, die hij later treffend portretteert. Eenmaal in de VS, herenigd met zijn jonge gezin, lijkt het alsof hij alle intellectuele beknellingen laat varen. Hij heeft de kracht van de verleidende reclamefotografie zo goed in de vingers, dat hij elke filmster (of filmmaker, Hitchcock bijvoorbeeld) laat stralen. De nieuwe glossy tijdschriften bieden daar alle ruimte voor. Hij 'spot' de jonge Marilyn Monroe in 1949 - de kiekjes gebruikt hij later ook weer opnieuw voor grotere portretten en collages.Toch blijft Halsman ook 'alternatieve' manieren en modellen zoeken. Hij sluit vriendschap met de net als hij uit Europa gevluchte Dalí, en bedenkt samen met hem talloze surrealistische fotoseries.
In de tentoonstelling zijn contactafdrukken en oorspronkelijke, echte knip-en-plakwerkstukjes te zien die later wereldberoemd zouden worden. In speciaal ontworpen cabines kan de bezoeker zelf experimenteren met de vervormingen en beeldgrapjes van ver vóór Photoshop. De 'springfoto's', die Halsman het liefst met elke beroemdheid maakte na afloop van een portretsessie, zijn misschien nog wel het meest intrigerend. Volgens de fotograaf konden mensen tijdens het springen niets anders dan hun ware gezicht tonen. Vreemd genoeg ging bijna iedereen akkoord met de bevroren sprong. Al waren er ook beroemdheden die daar niet meteen iets voor voelden: in 1959 moest Marilyn Monroe's foto tweehonderd keer over.
'Philippe Halsman - Verbaas mij!', tot 12 juni in de Kunsthal, Rotterdam. www.kunsthal.nl
HHHHH
undefined
