Spiritualiteit / Deze planeet heeft Tolle's boodschap hard nodig

Op zijn tweede Europese tournee doet Eckhart Tolle (56) opnieuw even Nederland aan: voor een lezing voor 800 man (gisteren, uitverkocht) en een workshop met enkele honderden belangstellenden (vandaag, ook uitverkocht).

We ontmoeten elkaar in het Amsterdamse Ambassadehotel. Eckhart Tolle is een onopvallende verschijning: klein van postuur, smalle, wat afhangende schouders, vriendelijke lichtblauwe ogen, rossig haar en dito baardje. Hij gaat gekleed in een blauw bloesje met beige broek en spencer. Een bescheiden man, met een zachte stem waarin elke overredingsdrang ontbreekt.

Eckhart Tolle werd in Duitsland geboren, verhuisde op zijn dertiende met zijn ouders naar Engeland, was wetenschappelijk medewerker Latijns-Amerikaanse literatuur in Cambridge. ,,Ik was een ongelukkige, depressieve en angstige jongeman, die het antwoord op levensvragen zocht op het niveau van het intellect.'' Dat bleek een vruchteloze onderneming. ,,Op zeker moment doemde de zin 'Ik kan niet langer leven met mijzelf' op in mijn hoofd. Ik? Mijzelf? Heb ik dan twee ikken, vroeg ik me af, waarmee ik niet kan leven? Ik had daar geen intellectueel antwoord op. Dat antwoord kwam, via een zeer heftige 'transformatie' op een dieper niveau van bewustzijn. Daar begreep ik wat mijn wérkelijke identiteit was. Alle mentale concepten over wie ik was, stortten in. Wat overbleef was een ruimtelijk, vredig bewustzijn.''

Tolle ontdekte dat het leven is wat het is, nú, op dít moment. Dat het zich niet afspeelt in onze gedachten over het verleden of onze angsten en verwachtingen van de toekomst. ,,Leven is nooit niet dit moment. Als je je daar niet aan kunt overgeven, ben je in constante reactie tegen en ontkenning van dit moment. Leven geeft je dit, en je zegt voortdurend: nee, dit is niet wat ik wil, ik wil iets anders. En wat is dat andere? Een concept in je hoofd.''

Hij gaf zijn baan op en bracht twee jaar lang voornamelijk door op bankjes in Londense parken, gesprekken voerend met iedereen die maar naast hem kwam zitten. ,,Ik vroeg me weleens af waar ik een bed zou vinden of een hapje eten, maar altijd ontmoette ik wel iemand die me mee naar huis nam of me een maaltijd aanbood.'' Ook verdiepte hij zich in verschillende religies en ontdekte in de kern van elk ervan 'waarheid', hoe versluierd geraakt soms ook. De behoefte groeide zijn ontdekkingen te delen met anderen. Daaruit ontstond 'De kracht van het nu'.

Eckhart Tolle: ,,Zes jaar geleden werd het voor het eerst gepubliceerd, in een oplage van 3000 exemplaren, bij een klein uitgeverijtje in mijn woonplaats Vancouver in Canada. Het eerste jaar kreeg het geen enkele publiciteit. We moesten het boek zelf naar de boekwinkels brengen. Toen ging het, via mond-tot-mondreclame, ineens heel snel. Mensen schreven mij brieven waarin ze vertelden dat het boek hun leven had veranderd. Na een jaar was het, zoals een criticus het later noemde, een 'ondergrondse' bestseller geworden. Omdat niemand erover schreef en er nergens voor werd geadverteerd. De verkoop van het boek groeide organisch - het beste wat een boek kan overkomen.''

Na een jaar kwam Tolle's boek 'bovengronds'. Spirituele tijdschriften merkten het op, in Canada en ook in Amerika, waar het in ijltempo zijn weg naar de boekhandel vond. Een vriend van Tolle bracht een stapeltje naar Watkins, de oudste spirituele boekhandel van Londen. Binnen de kortste keren werd het hun bestseller. De grote doorbraak kwam, toen actrice Meg Ryan het in handen kreeg en het 'diep geroerd' onder de aandacht bracht van Oprah Winfrey. ,,Ze las het zes keer, schreef erover in haar tijdschrift en noemde het later, op televisie, een van haar favoriete boeken. Toen stond het van de ene dag op de andere op de eerste plaats van de New York Times' bestsellerlijst.''

Tolle ontvangt tegenwoordig zoveel correspondentie, uit de hele wereld, dat hij niet meer in staat is alle brieven en e-mails persoonlijk te beantwoorden. ,,Mensen schrijven over hoe ze het boek in handen kregen, hoe het ze geholpen heeft, hoe het hun leven heeft veranderd, ze vrediger heeft gemaakt. Ik vind het heel bevredigend dat dit gebeurt, want de planeet heeft dit nodig. De waanzin van de menselijke geest groeit, en krijgt als gevolg van technologische ontwikkelingen een steeds groter effect: we hebben nu zelfs de middelen om de planeet te vernietigen! Daarom is een verandering hoogst noodzakelijk. De mensheid heeft behoefte aan mensen die innerlijke vrede vinden, zodat er ook uiterlijke vrede kan zijn.''

Er zijn bijzonder veel spirituele leraren. Mensen als Mansukh Patel, Deepak Chopra, Andrew Cohen, boeddhistische meesters. Bent u anders?

,,Uiteindelijk is de essentie van alle spiritueel onderricht een en dezelfde. Alle tradities wijzen op een diepere dimensie in het individu die niets te maken heeft met diens vorm - fysiek noch mentaal, in gedachten en herinneringen - waaraan de meeste mensen hun identiteit ontlenen. Maar verschillende leraren geven er hun eigen kleur en smaak aan. Sommigen onderwijzen dóór een oude spirituele traditie: boeddhisme, christelijke mystiek of soefisme. Hun onderricht gebruikt de terminologie en de woorden die daarbij horen. Het onderricht in mijn boek is toegankelijker voor een groter aantal mensen, omdat de vorm die ik hanteer relatief neutraal is. Het is niet christelijk en niet boeddhistisch en tegelijkertijd is het dat ook weer wél, maar het beweegt zich buiten de bestaande vormen. Om mijn boek te begrijpen hoeft de lezer dus geen christen of boeddhist te zijn, maar het voert hem ook niet weg van de eigen traditie.''

U bent bemoedigd dat zoveel mensen tegenwoordig openstaan voor een innerlijke transformatie. Maar op het niveau van de politieke leiders is daarvan weinig te merken.

,,Dat klopt. Zij zullen waarschijnlijk ook de laatsten zijn die worden bereikt als het gaat om een bewustzijnsverandering. Er zijn natuurlijk - zeldzame - uitzonderingen, maar de meeste mensen die dergelijke posities ambiëren, zijn uit op macht, en macht is het ego en het ego handelt onbewust. In grote politieke gebeurtenissen - Bush in Irak, Sjaron in Israël - is ego aan het werk. Vechten tégen is altijd de reactie van het onbewuste ego op oppositie: val aan, vecht, val aan, verdedig. De egogerichte geest kan enkel denken in termen van 'mijn vijand'. Natuurlijk zijn de terroristen gestoord, maar wat doen de verantwoordelijke politici? Ze proberen deze vorm van waanzin te elimineren door de terroristen te doden. De terroristen doden duizenden onschuldige mensen, maar in hun gevecht tegen de terroristen gooien zij bommen op steden en doden duizenden onschuldige mensen. Dus, als je vecht, handel je net zo onbewust als je tegenstander.''

Wat had Bush dan moeten doen na 11 september?

,,Bijvoorbeeld zorgen dat terroristen in de toekomst niet zomaar vliegtuigen kunnen kapen en verder zoveel beveiligingsmaatregelen treffen als maar mogelijk is. Meer kan er niet worden gedaan. Terroristen zijn niet te lokaliseren. In ieder geval had Bush niet naar Irak moeten gaan. De militairen zijn daar omgeven door miljoenen mensen die hen daar niet willen hebben. Bovendien doden ze zoveel onschuldige mensen dat er nog vele nieuwe terroristen zullen komen. Er is niet veel wijsheid in politici, omdat ze alleen vertrouwen op hun egogerichte, reactieve geest.''

De boeken van Eckhart Tolle worden in Neder land uitgegeven door Ankh-Hermes, Deventer .