SPD stemt morrend voor een nieuw avontuur met Angela Merkel

De SPD (sociaaldemocraten) en CDU/CSU (christendemocraten) bereikten vorige week na verkennende gesprekken een principeakkoord over samenwerking. Daarover konden de SPD-gedelegeerden uit de deelstaatfracties gisteren stemmen. In de aanloop woedde onder de sociaaldemocraten een fel debat. Schulz en de zijnen trokken kriskras door Duitsland om steun te verwerven. Ook tegenstanders lieten van zich horen, vooral de Jonge Socialisten (de Juso’s), aangevoerd door aanstormend politiek talent Kevin Kühnert.

De afgelopen jaren regeerden SPD en CDU/CSU al samen in een zogeheten ‘grote coalitie’. In SPD-gelederen heerst felle weerstand tegen een voortzetting daarvan. Er heerst angst om geen eigen stempel te kunnen drukken en over vier jaar nogmaals te worden afgestraft door de kiezers - de SPD kreeg in september een historisch lage score van 20,5 procent.

Verloren glans

Martin Schulz hield gisteren een strijdlustige rede van bijna een uur, waarin hij benadrukte dat de SPD veel uit de verkenningen heeft gesleept, vooral op het gebied van onderwijs en Europa. Maar van geestdrift was in de zaal geen spoor. Hoe anders ging het een jaar geleden, toen Schulz nog onder minutenlange ovaties partijleider werd, met 100 procent van de stemmen. De redder uit Brussel verloor al snel zijn glans. Sinds de dramatische verkiezingsuitslag is de partij diep verdeeld over de koers.

Die verdeeldheid was in Bonn goed te zien. Waar Schulz slechts welwillende applausjes scoorde, kreeg tegenstander Kühnert uitbundige bijval. Na afloop van het congres loofde Schulz de ‘levendige’ debatcultuur in zijn partij. In de Duitse pers ging het vooral over de verscheurdheid die het congres blootlegde. Schulz’ positie is verzwakt, schrijft de Frankfurter Allgemeine. Het SPD-bestuur heeft een ‘oorvijg’ gekregen, meent Bild.

Dat het congres toch nipt ja stemde, was een beslissing van het verstand, niet van het hart. Eigenlijk wil bij de SPD niemand die grote coalitie, ook het bestuur niet. Schulz zelf ging in december pas na lang aandringen overstag. Hij waarschuwde gisteren dat het enige alternatief voor meedoen met Merkel IV nieuwe verkiezingen zijn. Die waarschuwing klonk ook van fractiechef Andrea Nahles en SPD-vicevoorzitter Malu Dreyer, die kort geleden nog tegen een nieuwe grote coalitie was. Kühnert verweet het partijbestuur ‘krankzinnig gedraai’.

Dreigbeeld

Feit is: voor nieuwe verkiezingen is de SPD nog banger dan voor een grote coalitie. In de opiniepeilingen staat de partij op 18 procent. En, betoogde fractievoorzitter Andrea Nahles: campagnevoeren na het afwijzen van een grote coalitie zal knap lastig worden. De SPD heeft volgens haar tamelijk veel campagnepunten in het principeakkoord weten te krijgen. Dan toch niet willen regeren - de kiezers zullen ons ‘voor gek verklaren’. En zo won het ja-kamp gisteren vooral dankzij het dreigbeeld van nóg rampzaliger verkiezingsuitslagen.

Ledenreferendum

De onderhandelingen zullen snel beginnen, waarschijnlijk deze week al. Als het aan de CDU/CSU ligt, duren ze niet lang. De christendemocraten reppen van een paar weken, CSU-chef Seehofer zei gisteren begin februari klaar te willen zijn. Met Pasen moet Duitsland een nieuwe regering hebben. Maar er is nog een laatste horde: ook over de resultaten van de coalitieonderhandelingen moeten de leden van de SPD nog stemmen. Dit keer niet slechts de 600 gedelegeerden, maar alle 443 duizend leden.

Schulz zal hen een overtuigend coalitieakkoord moeten voorleggen. Hij beloofde op aandringen van het congres over enkele bij de SPD zeer omstreden resultaten uit het principeakkoord (bij zorg, arbeidsmarkt en migratie) opnieuw te onderhandelen. Vanuit CDU/CSU werd dat gisteren al meteen pertinent uitgesloten. Het is de vraag hoe onbuigzaam de christendemocraten blijven: ook zij hebben er belang bij dat de SPD-leden een grote coalitie niet wegstemmen.