SPD-leider Schulz haalt de finish niet

Nog maar een jaar geleden stormde hij veelbelovend het toneel van de Duitse politiek op. Nu volgt zijn roemloze aftocht. SPD-leider en oud-voorzitter van het Europarlement Martin Schulz maakte vandaag bekend toch geen minister van buitenlandse zaken te worden in een nieuw kabinet-Merkel, dat hijzelf mede heeft vormgegeven. Aangezien hij ook opstapt als partijchef zou dit het einde kunnen betekenen van zijn politieke loopbaan in de Duitsland.

Schulz’ stap kwam na grote druk vanuit zijn eigen partij. De inkt van het regeerakkoord tussen SPD en CDU/CSU was woensdag nog niet droog, of het geruzie om Schulz’ ministeriële ambities begon.

Schulz had woensdag Andrea Nahles naar voren geschoven om hem op te volgen als partijleider, zelf zou hij dan in de regering stappen om zijn visie op Europa gestalte te geven.

Die manoeuvre overtuigde niet iedereen. In veler ogen had Schulz zijn geloofwaardigheid verloren: hij had na de verkiezingen gezworen niet in een kabinet met Merkel zitting te nemen. Hij moest van het toneel af, vonden veel SPD’ers, om de partij niet nog verder te schaden. De vrees was dat Schulz’ ministerpost de weerstand tegen de nieuwe coalitie, toch al zeer omstreden, nog groter zou maken. De SPD-leden moeten over die coalitie nog stemmen, begin maart.

Gebroken belofte

Bovendien liet partijreus Sigmar Gabriel, de huidige minister van buitenlandse zaken, zich niet zomaar wegschuiven. Vorig jaar stapte hij op als SPD-voorzitter en gaf hij Schulz de kans als frisse buitenstaander de partij te leiden. Zelf kreeg Gabriel de ministerspost, een rol waarmee hij zich bij de Duitsers in korte tijd zeer geliefd maakte.

Hij voelde zich door Schulz’ plan verraden, had het over een gebroken belofte, en uitte in de media bittere kritiek op zijn partij.

Toen ook de SPD-afdeling in Noord-Rijnland-Westfalen, de belangrijkste deelstaat voor de sociaal-democraten, zich tegen Schulz keerde, trok die zijn conclusies. Schriftelijk verklaarde hij ‘trots’ te zijn op wat de SPD had bereikt in de onderhandelingen. Maar door de discussie over zijn persoon zag hij een ‘ja’ bij de komende ledenstemming bedreigd.

Ook binnen de CDU/CSU rommelt het flink. Het karige onderhandelingsresultaat leidt tot openlijke kritiek. Vooral het feit dat het ministerie van financiën naar de SPD gaat, steekt velen. Er klonken waarschuwingen dat de nieuwe SPD-minister de ‘zwarte nul’ niet in gevaar moet brengen.

Snel voorbij

“Het borrelt onder de leden”, zei Jonge Unie-voorzitter Paul Ziemiak. “Deze regeerperiode kan snel voorbij zijn”, waarschuwde CDU-parlementslid Klaus-Peter Willsch. “We moeten ons nu al afvragen hoe we ons zonder Merkel nieuw opstellen.”

Bij de SPD schreef Schulz te hopen dat zijn stap tot rust leidt. Ook Noord-Rijnland-Westfalenleider Michael Groschek, medeschuldige aan Schulz’ aftreden, maande zijn partij het verdere gekibbel over personen en ministerposten te staken. Dat lukte nog niet erg. SPD-parlementslid Johannes Kars twitterde dat Sigmar Gabriel aan moest blijven als minister van buitenlandse zaken: stof voor nieuwe discussies.

En voor leedvermaak bij de oppositie. Nog voor ze goed en wel staat, twitterde FDP-fractieleider Marco Buschmann, ‘breekt de nieuwe grote coalitie zichzelf al af’.