Spannende strijd, waar Londen weinig van merkt

"Ik stem op Boris. Hij maakt me aan het lachen", reageert een advocaat op de vraag op wie hij gaat stemmen bij de Londense burgemeestersverkiezingen die donderdag worden gehouden. "Ik stem op Ken, hij is degene die het meeste voor heeft met de gewone Londenaar", zegt een muziekjournalist over de Labourkandidaat.

Beide politici, de conservatief Boris Johnson (47), die nu burgemeester is, en Ken Livingstone (66) van Labour, die het tot 2008 was, zijn zo bekend dat iedereen hen bij hun voornaam noemt.

Is Boris een goede burgemeester geweest? "Geen flauw idee, geen idee waar hij voor staat", bekent de advocaat. Ook de journalist geeft toe niet te weten waar het in de verkiezingscampagne voor de eerste burger van Londen om gaat. Op een verkiezingsdebat in Westminster kwamen weliswaar honderden mensen af, maar dat was wellicht meer vanwege de hoge amusementswaarde van de verbale gevechten tussen de charmante, grappige en nonchalante Boris en de zure straatvechter Ken, die ooit een hem onwelgevallige journalist vergeleek met een nazi-gevangenbewaarder.

Vier jaar geleden stuurden Londenaren 'Red Ken', in 2000 de eerste gekozen burgemeester, na acht jaar naar huis omdat zijn stadsbestuur kliekerig was geworden, hij controversiële imams uitnodigde en op bezoek ging bij de omstreden Venezolaanse burgemeester Chávez. Maar Ken is nu weer in een nek-aan-nek-race verwikkeld met Boris. Al is van die spannende verkiezingsstrijd in Londen nauwelijks iets te merken. Nergens zijn verkiezingsposters te zien, de brievenbus ligt niet vol folders.

Kens grote belofte is het verlagen van de openbaar-vervoertarieven; niemand die gelooft dat hij dat kan waarmaken. Boris belooft dat de gemeentebelasting niet verhoogd wordt. Beiden beloven meer politie op straat, al wil Boris dat vooral bewerkstelligen door elders binnen de politie te bezuinigen, terwijl Ken simpelweg meer agenten wil. Over de rellen die grote delen van de stad vorige zomer in hun greep hielden, wordt opmerkelijk genoeg weinig gesproken.

De introductie van de Boris bikes, gratis fietsen in het centrum van Londen, geldt als Boris' grootste verdienste. Verder is het niet slecht voor hem dat de voorbereidingen voor de Olympische Spelen voorlopen op het schema, en dat hij geld binnenhaalde voor verbeteringen van wegen en bruggen. De altijd enigszins ongeorganiseerd overkomende burgemeester heeft laten zien dat hij wel degelijk een stad kan besturen. Tegen de stroom in bleef hij de belangen van the City verdedigen, en hij pleitte voor de afschaffing van het 50-procenttarief van de inkomstenbelasting, iets wat de Conservatieve regering onlangs inderdaad aankondigde.

"De verwachtingen bij zijn aantreden waren zo laag dat Boris niet kon falen", zegt Tony Travers, hoogleraar politieke wetenschappen aan de London School of Economics. "Boris is een zeer minimalistische burgemeester", zegt Travers' collega Patrick Dunleavy. "Hij heeft niet veel gedaan." Travers: 'Maar Boris gelooft als een traditionele Conservatief in een kleine overheid".

Maar dan moet die overheid wel goed functioneren. "Het is buitengewoon hoe Boris alle blaam voor de rellen vorige zomer heeft weten te ontlopen", zegt Travers. "Hij was op vakantie, de politie reageerde slecht, het was een totale catastrofe."

Naast de openbare orde gaat de burgemeester van Londen over transport, cultuur, milieu, ruimtelijke ordening en strategisch en economisch beleid. Negentig procent van zijn geld komt van de centrale regering. Ondanks zijn beperkte bevoegdheden wordt het jonge instituut van het gekozen burgemeesterschap van Londen algemeen gezien als een succes. Zozeer zelfs dat een aantal Britse steden, waaronder Birmingham, de tweede stad van het land, tegelijkertijd met de lokale verkiezingen een referendum houdt om het gekozen burgemeesterschap ook in te voeren.

Conservatieven uit de gratie
De nieuwe begroting van de Conservatieve minister van financiën kreeg van Labour-leider Ed Miliband de scheldnaam 'omnishambles': blunders alom, een term uit de comedy 'the Thick Of It' over het leven van ministers. Blijkens opiniepeilingen zijn veel Britten het met dat oordeel eens.

Labour heeft in vijf jaar niet zo hoog gestaan in de peilingen, dankzij controversiële maatregelen van de Conservatieven zoals het verlagen van het hoogste belastingtarief voor de allerrijksten, terwijl gepensioneerden meer werden belast; ook de hogere btw op pasties, een warme lekkernij die vooral bij de arbeiders populair zou zijn, en een beperking van de belastingvrijstelling voor donaties aan liefdadigheidsinstellingen zijn omstreden.

In de meeste peilingen komt Labour ruim boven de 40 procent. Dat betekent dat de partij - dankzij het districtenstelsel - een meerderheid zou kunnen halen.

De kritiek op de Conservatieven heeft Boris Johnson in Londen geen goed gedaan, maar hij gaat nog gelijk op met Livingstone. De Conservatieven hopen dat een overwinning van Boris de aandacht zal afleiden van het pak slaag dat de partij elders te wachten staat.

Dubbeldekker was belangrijk thema bij verkiezingen
De rode dubbeldekbus is karakteristiek voor het Londense straatbeeld. Tijdens de burgemeestersstrijd van 2008, die eveneens werd uitgevochten tussen Boris Johnson en Ken Livingstone, werd de beeldbepalende bus zelfs een verkiezingsthema. In 2005 werd de rode dubbeldekker ingeruild voor een modernere variant van Duits fabrikaat. Livingstone wilde het openbaar vervoer in Londen efficiënter en goedkoper maken.

Volgens Johnsen verloor Londen een belangrijk icoon. Tijdens de verkiezingscampagne beloofde hij de Londenaren de dubbeldekker terug te geven. Bovendien zou de bus weer zoals vroeger gemaakt worden in Groot-Brittannië.

Johnson hield zich aan zijn belofte. In 2010 werd het nieuwe model, dat al snel de bijnaam Borismaster kreeg, geïntroduceerd. Het ontwerp heeft de nostalgische trekjes van de oude Routemaster, zoals de dubbeldekker vroeger genoemd werd. Bijvoorbeeld de dubbele trappen en een open platform achter in de bus.

De vertrouwde dubbeldekker rijdt sinds februari 2012 weer door de straten. Maar niet iedereen is even enthousiast. De productie van de eerste acht modellen kostte al bijna 14 miljoen euro. In tijden van economische crisis is dat een hoop geld. Londen zou niet betrokken moeten zijn bij een project dat thuishoort bij de geprivatiseerde openbaar-vervoerbedrijven, vinden critici van Johnson.

undefined