Soldaat spelen voor het vaderland

"Het was een ingeving", zegt Janus Ziembicki. "Ik zag de schutters oefenen en dacht: Ik wil ook in uniform lopen, want we leven in gevaarlijke tijden." De 34-jarige IT'er trekt ieder weekend het bos in om zich voor te bereiden op een mogelijke oorlog.

Uit dit soort paramilitaire organisaties wil Warschau een nieuw leger recruteren. Over drie jaar moeten ruim 50.000 vrijwilligers geschoold zijn om met echte wapens om te gaan. De eerste tienduizend hebben zich al gemeld in de provincies aan de oostgrens, waar de eerste brigades worden gevormd.

De oppositie vreest dat de regering van Recht en Rechtvaardigheid (PiS) het vrijwilligersleger niet alleen zal opleiden voor een mogelijk conflict met Rusland. Het 'PiS-leger' zou kunnen worden ingezet om demonstraties de kop in te drukken.

Jacek Hoga, voorzitter van de stichting Ad Arma die wapenbezit propageert, noemt de angst 'onterecht'. De vorige regering gaf zelf de aanzet tot het vrijwilligersleger, waarvoor dezelfde grondwettelijke beperkingen gelden als voor het reguliere leger. Het mag binnenlands alleen worden ingezet bij een noodtoestand. Bovendien heeft de regering toch al de volledige controle over de politie.

Hoga is positief over het nieuwe initiatief. "Kijk maar naar Oekraïne waar milities de meest efficiënte infanterie vormen. Het is een relatief goedkope manier om het beroepsleger te ondersteunen."

Het nieuwe leger moet volgens het ministerie van defensie 'het patriottische en christelijke fundament van ons verdedigingssysteem versterken'. Dat sluit naadloos aan bij de ideologie van de conservatief-katholieke regering die een jaar geleden aantrad.

undefined

Schutters

Dat was ook het moment waarop Janusz Ziembicki zijn 'ingeving' kreeg. "We moeten het patriottisme verspreiden. Dat betekent weten wie we zijn en wat onze plaats is in Europa", zegt hij na de training boven een bord dampende erwtensoep. De schutters zijn deze zaterdag te gast op de middelbare school van Urle, een dorp in de bossen ten oosten van Warschau. Het is een 'geuniformeerde school' voor kinderen die bij het leger of de politie willen.

"Mijn beide grootvaders vochten in de oorlog en sneuvelden. Mijn oma zat bij de ondergrondse", vertelt Ziembicki. Velen van zijn mede-schutters staan in een lange familietraditie. "Mijn voorouders waren militairen", bevestigt Norbert Zielinski. Hoewel hij pas achttien is, zit hij al drie jaar bij de schutters. Volgend jaar wil hij zich aanmelden als beroepsmilitair. Succes is niet verzekerd, want de belangstelling voor het leger is groot.

Hij vertelt hoe zijn overgrootvader diende in het tsaristische Rusland dat grote delen van Polen omvatte. Na de Russische revolutie vocht hij voor het net weer onafhankelijk geworden Polen.

undefined

Gotspe

De posters in het klaslokaal illustreren Norberts verhaal. Portretten van nationale helden. Kaarten waarop Polen door de eeuwen heen over de landkaart wordt geschoven. "De geschiedenis leert dat we alleen op onszelf kunnen rekenen", concludeert Ziembicki. "De geschiedenis kan zich herhalen."

In dat geval moeten Ziembicki en Zielinski het - in de woorden van de minister van defensie - opnemen tegen 'formaties zoals de Spetsnaz', elite-eenheden van het Russische leger. Een gotspe, menen critici. De vrijwilligers zullen maar een keer per maand training hebben. Het gaat nog jaren duren voordat ze bewapend zijn, of zelfs maar over auto's beschikken.

Dat gaat bijna een miljard euro kosten. Oud-minister van defensie, Tomasz Siemoniak zei tijdens een radio-interview: "Dit slorpt miljarden zloti's op die beter besteed kunnen worden aan het moderniseren van het leger en het verhogen van de soldij van beroepsmilitairen. Dit worden vijftigduizend heel kostbare, slecht getrainde soldaten."

undefined

Demonstraties onder regeringscontrole

Volgens de oppositie beperkt de Poolse regering stapje voor stapje de burgerrechten. De Europese Commissie constateerde dit jaar dat de rechtsstaat in Polen gevaar loopt.

Regeringspartij PiS stelde onlangs voor dat bijeenkomsten georganiseerd door de regering, of door de kerk, voorrang krijgen op andere demonstraties. Na felle protesten, onder meer van het Hooggerechtshof, werd dat voorstel ingetrokken.

In de nieuwe versie van de wet gaat de provinciegouverneur (benoemd door de regering) beslissen wie, waar en wanneer mag demonstreren. Tot nu toe hoefde een demonstratie alleen bij de gemeente te worden aangemeld.

Daarnaast krijgen 'cyclische bijeenkomsten' voorrang, zoals de marsen waarmee PiS-leider Jaroslaw Kaczynski de dood van zijn tweelingbroer, president Lech Kaczynski, iedere maand herdenkt.

Tijdens de mars van afgelopen weekeinde zei hij over een tegendemonstrantie: "Formeel is hun actie legaal. Maar we moeten ons afvragen of hun doelen ook legaal zijn."

undefined