Soap achter het nieuws

Ze zullen scriptschrijver Aaron Sorkin niet zijn meegevallen, de reacties in Amerika op zijn nieuwe serie 'The Newsroom', de serie die vorige week in première ging in de VS, en die vanaf vanavond ook in Nederland te zien is, op betaalzender HBO.

Er werd al even uitgekeken naar dit mogelijk nieuwe succesnummer van de schrijver van hitserie 'The West Wing' en hitfilm 'The Social Network'. Een soap rond een nieuwsprogramma schijnt Sorkin ook op het lijf geschreven. De schrijver excelleert in informatiedichte dialogen die heen en weer flitsen als de tennisbal op het gras van Wimbledon. Dialogen waar je dan als toeschouwer altijd een beetje buiten adem achteraan hobbelt, te meer daar de personages die gesprekken liefst wandelend in de gang voeren, terwijl ze van de ene naar de andere vleugel in het Witte Huis rennen (in The West Wing). Of ze razen zin na zin voort op hun computer, sneller dan een normaal mens kan praten (in The Social Network).

Sorkin scoorde in Amerika zeker in de eerste seizoenen hoge kijkcijfers met 'The West Wing' (1999-2006) maar de serie kreeg ook de nodige kritiek: te moralistisch, te zeer prekend voor de eigen links liberale parochie; gekunsteld in snelheid en slimmigheid bovendien. In de tijd dat 'The West Wing' draaide was de echte president Bush juist vaak verbaal de weg kwijt. Later oogde de aan West Wing's president Bartlett verwante Obama juist zo bedachtzaam dat je je in de 'oval office' eerder lange denkpauzes voorstelt.

Sorkin lijkt zich van die kritieken vooralsnog weinig te hebben aangetrokken, want het eerste dat opvalt aan zijn nieuwe serie 'The Newsroom' is dat de schrijver tempo en volume extra heeft opgevoerd. Bij de officiële presentatie van de pilot-aflevering in Amsterdam vorige week merkte RTL-nieuwslezer Rick Nieman in het panel na afloop op dat hij veel herkende in het geschreeuw en geruzie op de redactie van het nieuwsprogramma.

Toch waant de leek zich bij het zien van deze eerste aflevering eerder in een 'war room' dan in een 'newsroom'. Van rustig het nieuws verwerken is geen sprake. Alles wat speelt, wordt in deze nieuwskamer op hoge toon uitgevochten, of het nu om een afspraakje na werktijd tussen de regisseur en de productieassistente gaat, of om het ontplofte olieplatform in de Golf van Mexico.

De serie draait om anchorman Will McAvoy (Jeff Daniels). Nieuwspresentator McAvoy was ooit goed en idealistisch maar is nu al jaren cynisch en ingezakt. Hij blaft collega's af, en vraagt niet meer door in interviews. De 'pilot' opent met zijn onwillige, ongeïnteresseerde bijdrage aan een panel over tv-journalistiek. De vraag van een studente wat Amerika tot 'the greatest country' ter wereld maakt, wil hij eerst negeren maar als de discussieleider aandringt, barst hij los. "Amerika het beste land? Ha! We zijn 7e in geletterdheid, 27ste in wiskunde, 22ste in wetenschap, 49ste in levensverwachting, 179e in babysterfte. Amerika wint alleen maar in aantal gevangenen, aantal mensen dat in engelen gelooft, en in de hoogte van defensie-uitgaven." McAvoy raast zo nog wat door om te eindigen in weemoed: "Ja, ooit, reikten we naar de sterren. Ooit werden we geïnformeerd door grote mannen die we konden respecteren."

Deze uitbarsting, een typische Sorkin-preek, herinnert aan de Hollywood nieuwsklassieker 'Network' (1976) waarin anchorman Peter Finch poogde het al te lethargische tv-publiek tot rebellie op te ruien. 'Network' was bedoeld als aanklacht tegen de oprukkende kijkcijferterreur en tegen de opportunistische, winstbeluste houding van programmamakers . In nieuwsfilms gaat het meestal om zulke dilemma's: om goede versus slechte journalistiek, idealisme versus cynisme, waarheidsvinding versus kijkcijferterreur. Zo draaide een andere legendarische nieuwsfilm 'Broadcast News' (1986) om het conflict tussen de door Holly Hunter gespeelde gewetensvolle, betrouwbare journaliste Jane en de door William Hurt gespeelde gelikte presentator Bill die er niets kwaads in zag af en toe het een en ander in scène te zetten om de emoties van de kijkers wat op te schroeven.

Zo'n duidelijk ethisch conflict valt in 'The Newsroom' , ondanks McAvoy's uitbarsting aan het begin, echter nog niet te ontdekken, althans niet in de eerste aflevering. Als de nieuwe producer, een ex- vriendinnetje van McAvoy, die door McAvoys baas is aangetrokken om het nieuwsprogramma te vernieuwen, Will voorhoudt dat de democratie gebaat is bij goede informatie, en dat hij van de journalistiek weer een eerbaar beroep moet maken, klinkt dat wat obligaat. Ging het in genoemde klassiekers om goede versus slechte journalistiek, in The Newsroom gaat het vooralsnog alleen om goede versus slechte journalisten. Zij die nog wel nieuwsgierig, energiek en dorstig zijn binden de strijd aan met luiwammesen die hun alertheid hebben laten varen.

De kritiek in Amerika was vorige week niet mals. 'Te veel beginselverklaringen', schreef internetsite The Huffington Post. 'Kunstmatige intelligentie' oordeelde tijdschrift The New Yorker, gekunsteld in oneliners maar ook gekunsteld in ideologie. Er is in de waardering wel een kloof waar te nemen tussen de critici en de tv-kijkers: bezoekers van de Internet Movie Database waardeerden The Newsroom met een 8,5.

Inderdaad valt The Newsroom tegen in het wat gekunstelde gebekvecht en de schematische conflicten, zoals die tussen de cynische middelbare man met natuurlijk overwicht en de hyperintelligente, veel jongere ex-vriendin die van zich afbijt maar hem stiekem nog steeds op handen draagt. Of tussen de jonge idealistische regisseur die risico's neemt en de jonge, opportunistische regisseur die gemakzuchtige behoudende keuzes maakt. Maar het hoge tempo sleept je wel mee, en een tweede keer kijken maakte deze eerste aflevering ook beter; rijker en speelser.

Sorkin zelf vertelde in een interview dat hij geen realistische, maar juist een idealistische romantische versie van het nieuws wilde schetsen. Op de beste momenten herinnert het vliegen afvangen tussen anchor man Will McAvoy en producer MacKenzie Mac Hale zeker aan dat van Gary Grant en Rosalie Russell in 'His Girl Friday', en andere klassieke 'screwball' komedies. Als de acteurs hun spel iets intomen en Sorkin het beleren wat meer laat varen, dan kan het nog best wat worden.

undefined