Smog-slurpende fiets geknipt voor Chinese stad

Met 'smogvrije fietsen' wil Daan Roosegaarde de luchtvervuiling in China aanpakken. Hij is niet de enige Nederlander die brood ziet in de milieuproblemen van het land.

Het lijkt een pleonasme: de 'smog free bicycle'. Fietsers produceren geen uitlaatgassen, maar in het zwaar vervuilde Peking zijn ze wel omgeven door de ongezonde damp die als een deken over de stad hangt. Dat kan anders, dacht kunstenaar en ontwerper Daan Roosegaarde, die zowel in Rotterdam als Shanghai een studio heeft.

Samen met andere ontwerpers en wetenschappers werkt hij aan een luchtzuiverende fiets die via een soort stofzuiger aan het stuur vieze lucht opzuigt, zuivert en vervolgens schone lucht rond de fietser vrijlaat. "De fiets reinigt de lucht op nanoniveau", zegt Roosegaarde. "Er worden fijnstofdeeltjes uitgehaald die veertig keer kleiner zijn dan een haar, maar ontzettend schadelijk zijn als ze in je longen terechtkomen."

De ontwikkeling van de fiets zit nog in de beginfase, maar de techniek is al beschikbaar. Die gebruikte Roosegaarde eerder voor zijn Smog Free Tower die sinds vorig jaar in Peking staat en lucht op smogdeeltjes filtert. Voor dat project kreeg hij geld van het Chinese ministerie voor milieu, dat naarstig zoekt naar innovatieve manieren om de luchtkwaliteit in het land te verbeteren.

In China overlijden ieder jaar naar schatting 1,1 miljoen mensen door het inademen van vieze lucht. "In Peking is het alsof je achttien sigaretten per dag inademt", zegt Roosegaarde. "Gekkenwerk. Dit soort steden zijn machines die ervoor zorgen dat je vijf à zes jaar korter leeft."

Tekst loopt door onder afbeelding

Roosegaarde is niet de enige Nederlander die brood ziet in de Chinese queeste naar schone lucht. Ook onderzoeksinstituten als het KNMI en TNO zijn actief in China om kennis te delen over het meten en beheersen van de luchtkwaliteit. Nederland levert kennis over het analyseren en berekenen van milieurisico's bij de bouw van fabrieken.

"Een goede samenwerking is van belang omdat vervuiling niet ophoudt aan de grens", zegt een woordvoerder van het ministerie van infrastructuur en milieu. Vorige week waren er nog ambtenaren van het Chinese ministerie van milieubescherming en de Wereldbank op bezoek om kennis op te doen over het terugdringen van de ammoniak-uitstoot.

Vaak is echter onduidelijk wat er met die kennis gebeurt, zegt Maarten Neelis, adjunct-directeur van Ecofys. Het adviesbureau ontwikkelde samen met een ingenieursbureau een fietsbeleidsplan voor China. "We adviseren China nu over het opzetten van een systeem voor emissiehandel. Maar we worden vrij ver gehouden van de daadwerkelijke besluitvorming." "China gebruikt graag internationale kennis om er slimmer van te worden", zegt Neelis, "maar houdt de touwtjes in eigen hand. Voor ons maakt dat niet zoveel uit zo lang de rekeningen worden betaald. Maar in de internationale samenwerking levert het wel eens frustraties op."

Vergeleken met de Chinezen zijn Nederlanders een stuk ondeugender, zegt Roosegaarde, waardoor China graag bij ons komt 'shoppen' voor innovatieve technieken. "We wachten niet op toestemming en gaan gewoon aan de slag." Hij grinnikt. "Wie gaat er met gezond verstand dan ook onder waterniveau leven? Wij zijn goed in plekken creëren waar we ons prettig voelen. Dat oer-Hollandse design, daarin zijn we uniek."

Het is nog niet duidelijk wanneer de Smog Free Bicycle van Roosegaarde op de markt komt, maar zijn verwachtingen zijn hooggespannen vanwege de groeiende belangstelling voor fietsdeelprogramma's in het land -ook geschoeid op Nederlandse leest. In Peking alleen zijn er al meer dan 1,1 miljoen deelfietsen. Dat lijkt op een opleving, nadat het aantal fietsen in China na de socialistische periode met de helft afnam. Roosegaarde: "Ik wil de fiets als cultureel icoon naar China terugbrengen."

Hoe werkt de Smog Free Bicycle?

De luchtzuiverende fiets maakt gebruik van dezelfde techniek als de Smog Free Tower die Daan Roosegaarde eerder ontwikkelde met het Nederlandse bedrijf ENS Technology. Ze werken niet met een filtersysteem, maar met positieve ionisatie, een concept dat is bedacht aan de TU Delft. Ventilatoren zuigen vieze buitenlucht aan. De stofdeeltjes die zich daarin bevinden, krijgen een positieve lading mee. Een plaat is negatief geladen, waardoor de stofdeeltjes daarnaartoe bewegen. Wanneer de deeltjes deze stofafvangplaat raken, hechten zij zich aan het oppervlak. Het fijnstof klontert hier samen en is vervolgens te verwijderen.