Sluiting kolencentrales? Begin er vooral niet aan

Op weg naar de klimaatconferentie die vandaag in Parijs start, zijn de laatste weken diverse voorstellen gedaan. Waar de Europese Unie in 2030 de uitstoot van het broeikasgas CO2 met 40 procent wil verminderen ten opzichte van 1990, denken GroenLinks en PvdA in 2030 voor Nederland zelfs een reductie van 55 procent te realiseren.

Daar kleven allerlei nadelen aan. Zulke hoge percentages CO2-reductie zijn bij een groeiende economie alleen haalbaar met ingrijpende maatregelen en hoge kosten. We zullen veel efficiënter met energie moeten omgaan, maar ook het gebruik van hernieuwbare energiebronnen (bijvoorbeeld wind- en zonne-energie) sterk moeten stimuleren. Ook het gebruik van fossiele brandstof moet veel schoner worden.

Is dat alles wel haalbaar? Nederland beschikt over veel minder hernieuwbare energiebronnen dan vrijwel alle andere Europese landen. Daarom is ons land nog tientallen jaren noodgedwongen aangewezen op het gebruik van relatief veel fossiele brandstof.

Opslaan CO2
Vanwege het klimaatvraagstuk moeten we dat natuurlijk combineren met het afvangen en opslaan van CO2, door het uit rook- en stookgassen te halen en ondergronds op te slaan. Een conclusie waar afgelopen maand ook zestien toonaangevende onderzoeksteams, waaronder het Planbureau van de Leefomgeving, op uitkwamen. Ook kunnen we het voor eeuwen vastleggen in nuttige producten, bijvoorbeeld bakstenen of windturbines. Bij de ontwikkeling van deze technologie (CCS) speelde Nederland vanaf 1990 een vooraanstaande rol. Door fout overheidsbeleid gaat sinds 2010 veel van de opgebouwde kennis en kunde in ons land verloren. Die trend moet dringend worden gekeerd.

Het moedwillig sluiten van de moderne kolencentrales in Nederland, zoals afgelopen week bepleit door 64 collega's en inmiddels door een Kamermeerderheid omarmd, is eveneens niet zonder risico's, gezien de beperkte beschikbaarheid van alternatieven en de te verwachten kosten. Als centrales gedwongen dicht gaan, is er kans op grote schadeclaims van energieproducenten.

We kunnen er beter voor zorgen dat die centrales minder CO2 gaan uitstoten en in de toekomst per saldo zelfs CO2 uit de lucht gaan halen door bijstook van biomassa en afvangen en opslaan van de daarbij geproduceerde CO2.

Maasvlakte-centrale
Een belangrijke stap wordt daartoe op de Maasvlakte gezet, waarbij de CCS-techniek op Europese schaal gedemonstreerd gaat worden bij een nieuw gebouwde kolencentrale. Als Den Haag zou besluiten deze centrale te sluiten, wordt dit belangrijke project de nek omgedraaid en opnieuw de kennis over CCS een gevoelige slag toegediend. Het zou ook haaks staan op het beleid dat nodig is om de gemiddelde temperatuurstijging tot maximaal 1,5 à 2 graden Celcius te beperken.

Beperking van de uitstoot van CO2 door energiecentrales zou gefaseerd moeten geschieden, door aan alle centrales een CO2-maximum per geproduceerde kilowattuur op te leggen: in 2025 mag de uitstoot dan niet hoger zijn dan 450 gram per kWh, gelijk aan de uitstoot van moderne gasgestookte centrales. Voor nieuw te bouwen energiecentrales zou dat vanaf 2030 vrijwel 0 gram per kWh moeten zijn, een eis die vanaf 2035 zou moeten gelden voor álle bestaande centrales, kolen- én gasgestookt.

Door daarna ook op verantwoorde wijze het bijstoken van biomassa te verplichten, kan de uitstoot zelfs negatief worden gemaakt. Dit zou in lijn zijn met de EU-voorstellen én het beleid in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Dáár zou Nederland voor moeten gaan.

WimTurkenburg: emeritus hoogleraar, deskundige op het gebied van energie- en klimaatvraagstukken