Slimme auto's nemen ons leven over met de data die ze verzamelen

Auto's zijn niet zo dom als ze eruit zien. De software in de nieuwste modellen vertelt de fabrikant dat een onderdeel moet worden vervangen en het scherm op het dashboard ontwikkelt zich tot een intelligente lakei.

Eind maart wordt in de EU in nieuwe modellen het veiligheidssysteem eCall verplicht, dat hulpdiensten een seintje geeft bij ongelukken. eCall geeft de locatie en het aantal inzittenden van de auto via gps door zodat de mensen van 112 er sneller zijn. Volgens berekeningen vermindert de responstijd van hulpdiensten dan met de helft op het platteland en met veertig procent in stedelijke gebieden. Dat zou jaarlijks enkele honderden levens redden in de Europese Unie, waarin (bij de laatste telling in 2011) jaarlijks 30.000 verkeersdoden vallen.

Marijn Storm, advocaat privacy en gegevensbescherming bij Morrison & Foerster in Brussel, volgt de ontwikkelingen rond eCall met speciale interesse. Maar ook met een gezonde argwaan. Want daar waar data zijn, is geld te verdienen. "Locatietracking zoals eCall biedt nieuwe mogelijkheden, ook voor marketing. Maar met de nieuwe Algemene Verordening Gegevensbescherming, die in mei ingaat, worden persoonsgegevens goed beschermd. Zo moeten mensen worden geïnformeerd over het gebruik van hun gegevens, en eerst toestemming geven, voordat eCall de autodata gebruikt voor het maken van profielen van de autogebruiker.”

Korting

Storm voorziet daarom nog geen golf aan juridische zaken door eCall: "Maar er ontstaan problemen als een auto meer gegevens verzamelt dan voor eCall nodig is." Zo mag het systeem bijvoorbeeld niet worden gebruikt om korting te geven bij dat restaurant waarvan je auto weet dat je daar elke dag langsrijdt - tenzij je als automobilist hiervoor toestemming geeft.

Toch gaat het wel die kant op. Het Amerikaanse bedrijf Telenav werkt samen met grote autofabrikanten als Ford, General Motors en Toyota én met fastfoodketen Wendy's, Little Caesars Pizza, Coca Cola en Red Bull. Zo koppelt Telenav met haar navigatiesoftware rijgedrag aan eet- en drinksuggesties.

Een aardige bijverdienste voor de auto-industrie, de horeca en de databedrijven. "De auto wordt, samen met de mobiele telefoon en de computer, dé grote databron", zegt Steven van Belleghem. Hij houdt zich bezig met de digitale toekomst van marketing en schreef onder meer het boek 'Customers the day after tomorrow.'

"Toyota werkt al met de smart speaker Amazon echo, waarbij je met spraakopdrachten bijvoorbeeld bij je favoriete restaurant aankomt. Mercedes werkt aan een soortgelijk systeem. Het is veilig en handig en het is nog maar het begin. We delen straks een volledig geautomatiseerde auto, die ook nog eens precies weet wat we willen eten of welke film we willen zien."

Afweging maken

Nauwelijks een gevaar voor onze privacy, stelt Van Belleghem."Ik vind dat we ons te veel focussen op die andere kant. We moeten niet naïef zijn, maar ik verwacht dat als we een afweging moeten maken tussen absolute privacy en gemak, we dan kiezen voor het laatste."

Dat komt volgens hem omdat we het zo druk hebben. "De grondstof waar we het grootste tekort aan hebben is tijd. Als je data goed gebruikt geeft dat ons eerder mogelijkheden dan problemen."

Storm is voorzichtiger en waarschuwt voor naïviteit of gemakzucht: "Als een dienst om toestemming vraagt, drukken we al snel op 'ok'. Zonder iets te lezen. Daar kan geen Wet Bescherming tegenop."

Wat gaat de auto kunnen?

De auto van morgen staat er niet al volgende week. Afscheid nemen van de verbrandingsmotor kost tijd en nieuwe technieken zijn nog onrijp. De waakzame mens blijft nog even nodig, maar uiteindelijk zal de moderne heilige koe vooral zijn ingericht op veiligheid, gemak en vermaak.

Auto-experts van de ANWB laten weten dat nieuwe modellen de vering aanpassen aan het wegdek, hun eigen software gaan updaten, dat noodstop-remsystemen niet alleen kop-staart botsingen voorkomen, maar ook aanrijdingen met kruisend verkeer. Sensoren, radars, camera's, lasers, antenne's en schotels, stellen auto's immers in staat steeds beter met elkáár te communiceren.

Intussen scant de auto voortdurend de hersenactiviteit van de inzittenden om zo het beste rijgedrag te bieden of om bijvoorbeeld te kunnen suggereren of de passagier al aan een kop koffie toe is. Die de auto zelf afrekent.

Een geheel zorgeloos vervoersmiddel dus? Nee, zegt IT-advocaat Marijn Storm: "Er kleeft een ethische kant aan auto's die ongelukken kunnen zien aankomen en inschatten. Als de auto moet kiezen tussen vijf overstekende kinderen aanrijden of tegen een boom botsen, dan is het maatschappelijk wenselijk dat de auto voor de boom kiest. Maar vind je dat als bestuurder ook?"

Lees ook:

De zelfrijdende auto maakt rijden zo gemakkelijk, dat files, vervuiling en druk op de openbare ruimte alleen maar toe zullen nemen, betogen Anne Knol van Milieudefensie en Ananda Groag van ShareNL.

Er is in 2040 veel minder parkeerruimte nodig door deelauto's en zelfrijdende voertuigen. Op de vrijgekomen plekken kunnen huizen komen, of bomen.