Slavinnen achter de voordeur

Het onderzoeksrapport 'Verborgen vrouwen: een vergeten groep' van stichting Femmes For Freedom wordt vandaag aan minister Lodewijk Asscher (PvdA, sociale zaken) overhandigd. De onderzoekers spraken met onder anderen slachtoffers, hulpverleners, ambtenaren en sleutelfiguren binnen bevolkingsgroepen. De focus in het onderzoek - in opdracht van de Rotterdamse deelgemeente Delfshaven - ligt op Delfshaven, maar volgens onderzoekers Elja Diepenbrock en Shirin Musa komt de problematiek van verborgen vrouwen in heel Nederland voor. Het Verwey Jonker Instituut becijferde eerder dat er alleen al in Amsterdam zo'n 1300 verborgen vrouwen zijn.

Hulpverlening op maat
De onderzoekers hanteren de volgende definitie: "Verborgen vrouwen zijn vrouwen in een afhankelijkheidsrelatie die gedwongen in lichte, matige of ernstige isolatie leven en veelal slachtoffer zijn van een vorm van directe of indirecte opsluiting, dan wel intimidatie, huiselijk geweld en/of dwangarbeid".

De groep bestaat niet alleen uit Turkse en Marokkaanse vrouwen, maar ook uit Bulgaarse, Pakistaanse, Surinaamse, Poolse, Indiase, Irakese, Afrikaanse, Chinese en Kaapverdische vrouwen. Volgens het rapport is zelfs een aantal Nederlandse en half-Nederlandse gevallen bij de geïnterviewde professionals bekend. Elke groep blijkt weer specifieke problemen en kenmerken van verborgenheid te hebben. Een aanbeveling is dan ook uit te zoeken wat de specifieke kenmerken zijn voor hulpverlening op maat.

De verborgen vrouwen in Delfshaven die onderzocht zijn en die volgens de onderzoekers exemplarisch zijn voor de groep, hebben allemaal last van afhankelijkheidsrelaties. De rol van schoonfamilie is een belangrijke, zeker die van de schoonmoeder. "Sociale controle, roddel en isolatie door de gemeenschap zijn verschijnselen die het afschudden van verborgenheid door een vrouw bemoeilijken", staat in het rapport. "Onderwerpen waar verborgen vrouwen mee te maken kunnen hebben en die een rol kunnen spelen (...) zijn polygamie, achterlating in Nederland of het land van herkomst, informele huwelijken, uithuwelijking en huwelijkse gevangenschap." In de hulpverlening moeten instanties ook de omgeving van de vrouwen betrekken, bepleiten de onderzoekers.

Khadija: hoogopgeleid en opgesloten
Khadija is een hoogopgeleide verborgen vrouw. Ze heeft geneeskunde gestudeerd en is getrouwd met een oncoloog. Zij moest na haar huwelijk bij haar schoonfamilie in een achterstandswijk in Rotterdam-Zuid wonen. Elk contact met haar eigen familie en vriendinnen was verboden en ze mocht niet over haar inkomen beschikken. Toen zij meer privacy eiste, werd haar man door zijn moeder gedwongen om van haar te scheiden. Zij leeft nu in huwelijkse gevangenschap: haar burgerlijk huwelijk is wel ontbonden, maar haar man weigert religieus van haar te scheiden. Haar man is op zoek naar een tweede vrouw, een importbruid uit het land van herkomst, vertelde ze aan stichting Femmes For Freedom.