Slachtoffers mensenhandel krijgen te weinig vergoed
Slachtoffers van mensenhandel krijgen in strafzaken nauwelijks schadevergoedingen toegewezen. Slechts een op de drie slachtoffers dient een schadeclaim in, en de helft van die claims wordt door de rechter geheel of gedeeltelijk afgewezen.
Dat blijkt uit onderzoek van advocate Marijn Heemskerk en hulporganisatie FairWork dat gisteren tijdens een besloten symposium van FairWork en het Coördinatiecentrum Mensenhandel werd gepresenteerd.
In Europese afspraken is vastgelegd dat mensenhandelaren slachtoffers moeten compenseren voor niet-uitbetaald werk of voor werk onder dwang. Het onderzoek laat zien dat hierover te weinig kennis is bij advocaten, hulpverleners en politiemensen, waardoor slachtoffers niet te weten komen dat ze recht hebben op schadevergoeding. Ook zien sommige slachtoffers zich nog steeds niet als slachtoffer, wachten ze de rechtszaak niet af en gaan ze terug naar het land van herkomst.
Uit het onderzoek blijkt dat in 2012 33 keer een 'vordering benadeelde partij' is ingediend tegen de dader, terwijl er toen 109 (vermeende) slachtoffers waren in strafzaken. In 2011 gebeurde dit 50 keer bij 169 slachtoffers. In die twee jaar is bijna de helft van de vorderingen niet of slechts gedeeltelijk ontvankelijk verklaard. Dat gaat overigens over een fractie van het totaal aantal geregistreerde slachtoffers van mensenhandel. In 2012 waren er 1711 en in 2011 in het hele jaar 993.
Er worden niet alleen weinig claims ingediend. Hoewel er een lichte verbetering lijkt te zijn, vallen de bedragen nog steeds geregeld laag uit. In veel mensenhandel- en uitbuitingszaken kan er geen sluitende boekhouding worden opgesteld over gewerkte uren en het uitbetaalde of ingehouden loon. Daardoor moet de rechter een schatting maken over misgelopen verdiensten, net als over de geleden fysieke en psychische schade.
In de praktijk valt die schatting nog weleens laag uit, omdat de rechtbank een hoge compensatie een te zware last vindt voor de verdachte of vreest dat te veel discussie over de hoogte van de compensatie het proces compliceert.
Dat kan slachtoffers die werkten in de sekssector honderden euro's per werkdag schelen. Zo verdienen sommige prostituees onder dwang duizend euro per dag voor hun uitbuiter, terwijl de schadevergoeding uitkomt op 500 euro, ook al achten rechters de mensenhandel en uitbuiting bewezen.
Nationaal rapporteur mensenhandel Corinne Dettmeijer-Vermeulen, die gisteren het rapport in ontvangst nam tijdens het symposium 'Compensatie voor slachtoffers van mensenhandel', pleit al langer voor compensatie.
Marokkaanse prostituee
In een mensenhandelzaak kan veel geld worden geëist voor de geleden fysieke schade, psychisch leed en inkomstenderving. Advocate en specialiste voor het behartigen van de belangen van slachtoffers van mensenhandel Annet Koopsen uit Alkmaar komt met een praktijkvoorbeeld. Een Marokkaanse trouwde op haar 15de in Marokko en werd naar Nederland gebracht door haar man. Op haar 18de werd ze achter het raam gezet als prostituee. Haar zaak loopt nog in hoger beroep, maar de vordering is ruim 2 ton. In deze casus is 100 euro per werkdag gevorderd. Maar inmiddels zijn bedragen vanaf 500 euro te verdedigen. Dat betekent dat zij ongeveer 1 miljoen had kunnen vragen.
