Slaapwandelend door een Mexicaanse megametropool

De kamer lijkt een optelsom van alle kamers waar ik ooit geslapen heb en ik krijg mijn herinnering niet gefocust. Het voelt alsof de zon zich vergist heeft en de wereld zonder mij te verwittigen al is begonnen. Hard wit licht valt in strepen door de langwerpige ramen en ik hoor het doffe geluid van buiten. Het is niet de in zichzelf gekeerde stilte van de nacht, maar de symfonie van een klaarwakker stadsleven, suizend verkeer, claxons, haast en stemmen. Ik weet nog wel wie ik ben, hoe laat het is (tien uur, veertien minuten, ochtend) maar niet waar ik ben.

Niet thuis, dat is zeker, maar waar dan wel? Deze schemertoestand ken ik en duurt maar even, twintig seconden hooguit, maar lang genoeg om te beseffen hoe bevrijdend en tegelijkertijd verontrustend geheugenverlies is. Het is de kortstondige schok van het razendsnel van wereld naar andere wereld geschoten zijn, alsof de ziel in een trager tempo reist dan het lichaam en pas na een dag of twee, drie arriveert. Als een tik met de vlakke hand schiet het me weer te binnen: Mexico-Stad, o ja! Ik ben in Mexico-Stad. Ik probeer te beseffen dat ik er ben, echt ben, maar het lukt me niet, alsof de zwaartekracht niet genoeg aan me trekt om te kunnen aarden. Ik bevind me niet meer in de lucht maar ook niet op de grond, eerder in een ander universum, ver van de sterren en planeten, in de tussenruimte van echt en fantasie. De verdere dag, en ook de dag erna, voel ik me ontheemd en rusteloos. Een ongenode gast, slaapwandelend door een van de tentakels van een Mexicaanse megametropool.

Als wij het hebben over de klassieke jetlag, gaat het zonder uitzondering over de beroemde vorm die je slaap-waakritme verstoort omdat je van tijdzone verandert, het gevoel dat je geraakt bent door een verdovingspijl voor het vervoeren van een antilope. Het is de jetlag die je te lijf kunt met je direct aanpassen aan de nieuwe tijd, geen hazeslaapjes doen, de wekker 's ochtends zetten en niet 's nachts gaan eten. Het is het heropvoeden van de biologische klok en ik doe dat strikt, obsessief misschien wel.

Als opperhoofd van mijn eigen denken verbied ik mezelf terug te rekenen naar Nederlandse tijd, al heeft dat er weer in geresulteerd dat ik mijn ouders meer dan eens 's nachts per ongeluk uit bed gebeld heb. De eerste-dag-apathie bestrijd ik door te doen wat ik thuis ook zou doen op een vrije dag zonder afspraken: rustig wakker worden, koffiedrinken, een boek lezen en de wereld aan me voorbij laten gaan. Zo wacht ik in zondagsrust af tot mijn gewaarwording op locatie ontwaakt uit de verplaatsingsslaap (doe ik dat niet en ga ik direct aankopen doen, boekingen maken, met de metro de stad door, dan staat dat garant voor miskopen en spullen kwijtraken).

Maar over het desolate gevoel dat samengaat met het maagdelijke begin van een reis hoor ik zelden iemand. Hoe onthutsend het is om de ene dag nog een rijk belegd broodje op Schiphol te eten en de volgende dag de benauwde buitenlucht van een chaotisch buitenland in te ademen. Niets menselijker dan het besef dat realiteit de gekarameliseerde droom ontnuchtert, maar op reis drukt het feit dat je niet meer bij de omgeving past daar nog eens bovenop. Gelukkig duurt deze staat van niet-zijn maar kort en buigen wij flexibele mensen binnen een paar dagen alweer door naar wel-zijn.

Thuiskomen na een tijdje weggeweest te zijn, geeft hetzelfde ontheemde gevoel als aankomen. Nu is het de reis die in groot contrast staat met het geroutineerde thuisfront, alsof de wereld op pauze heeft gestaan terwijl jij nog draaierig uit een achtbaankarretje bent gestapt. Toen ik als 22-jarige terugkwam na een half jaar in het Midden-Oosten, was ik diep teleurgesteld. Mensen vroegen me daags na thuiskomst 'Hoe was het?' en waren vervolgens bezig met de orde van de dag. Reisverhalen van anderen zijn voor toehoorders nu eenmaal moeizaam entertainment, soms zelfs ronduit stroperig, omdat alleen de verteller erbij was. Intussen weet ik dat het niet geeft; niet alles is deelbaar. Gelukkig is ook deze reisaandoening van tijdelijke aard en na een paar weken kan het zelfs zo zijn dat ik het gevoel heb nooit te zijn vertrokken. Wat rest zijn flarden en plukken foto-achtige herinneringen uit de andere dimensie die met terugwerkende kracht en de macht van tijd alsnog mooier worden (na het beëindigen van een liefdesrelatie is dat vaak juist andersom).

De reuzenstad Mexico-Stad, roepnaam DF, afkorting van District Féderal, doet me terugverlangen naar mijn voormalige woonplaats Buenos Aires. Hetzelfde soort lunchcafés met onflatteuze tl-verlichting, mannelijke obers in Parijs' tenue, uitpuilende krantenkiosken op straathoeken, buitenmuren vol graffiti, ruime koloniale Spaanse pleinen met standbeelden van historische figuren op paarden met vogelpoep op hun hoofden en schouders. In deze obesitasstad - zó uitgedijd dat het als lichtgevend gezwel vanuit de ruimte te zien is - vormt elke wijk een ministad met een eigen centrum. Bohémiens, rooftopbars, zwermen politie, steigers, boekwinkels, wolkenkrabbers, stropdassen, parken met fluorescerende hardlopers, vervallen- en onafheid.

Na een feestje van een communistisch radiostation, een verjaardag van een via-via- kennis in een wijnbar en pittig gekruide gefrituurde sprinkhanen op de verse guacamole, voel ik me weer thuis bij mezelf.

De achtergebleven koffer met daarin mijn ziel is aangekomen, al heb ik hem niet zelf hoeven ophalen. Opeens is hij er, in de hotelkamer die overal en nergens zou kunnen zijn. En precies dat is een jetlag in al zijn mogelijke vormen; tijdelijk overal en nergens zijn, een plek waar geen uitleg nodig is voor rusteloosheid omdat het rusteloosheid is.

undefined