Sisterhood bij volle maan

Er is iets opvallends gaande in mijn sociale netwerk, met name op Facebook. Al een tijdje zie ik een groeiend aantal posts van vrouwen - doorgaans hoogopgeleid en weldenkend - die eindeloos benadrukken dat ze zo schitteren en stralen - alsof ze de Poolster zelf zijn. Een van die vrouwen is Guusje Wannet (40) uit Delft. Ik ken Guusje nog van de middelbare school. En de reden dat ze zo zit te shinen is dat ze haar 'sisters' en haar 'innerlijke godin' heeft ontdekt.

Een paar maanden geleden zegde Guusje haar baan als manager van een kinderdagverblijf zomaar op om bijeenkomsten te organiseren onder de naam 'Juniper Love', voor 'vrouwen die hun vrouw-zijn willen vieren'. Het resultaat van zo'n bijeenkomst laat zich het best illustreren aan de hand van een facebookpost van iemand die erbij was: 'Guus, ik wil je even laten weten dat ik nog nagloei. Mijn selfloving batterijtje is helemaal vol en straalt uit naar iedereen om me heen. (...) Dank je wel lieve soul sister!'

Soul sisters, sisterhood, vrouwencirkels, moonlodge, of welke naam er ook aan gegeven wordt; deze vrouwen ontmoeten elkaar onder de noemer 'Rode Tent', een vrouwenbeweging die ontstond in de Verenigde Staten. Daar verscheen in 1997 het boek 'The Red Tent' van Anita Diamant. Het boek vertelt het verhaal van Dinah, dochter van Jacob en Leah, zus van Jozef. In het Bijbelboek Genesis speelt Dinah een bijrolletje, er wordt alleen verhaald over haar verkrachting die gewreekt wordt door haar broers. Maar in de roman laat Diamant Dinah vertellen over de vrouwen in haar stam die zich iedere maand rond volle maan terugtrekken in een rode tent, waar ze menstrueren op het stro en waar ze de nakomelingen van Jacob baren. Hier onderwijzen de vrouwen elkaar over de geheimen van hun lichaam, ze koesteren en strelen elkaar, mannen mogen niet naar binnen.

Pure fictie. Toch werd dit pseudohistorische gegeven als een voorbeeld opgevat. Een paar jaar na het verschijnen van het boek begon een groep vrouwen zelf rode tenten te organiseren. De beweging nam een vlucht toen Alisa Starkweather in 2007 onder de noemer 'The Red Tent Temple' bijeenkomsten opzette. Een andere belangrijke katalysator is DeAnna L'am. Zij spoorde vrouwen aan een Rode Tent bij hen in de buurt te beginnen. De documentaire 'Things We Don't Talk About' (2012) van Isadora Gabrielle Leidenfrost zorgde voor verdere bekendheid.

Er zijn nogal wat stromingen binnen de Rode Tentbeweging. Er zijn 'hoedsters'(leidsters van tent-bijeenkomsten) die het verhaal van Dinah nogal letterlijk nemen en zich op de energie van de maan richten. Anderen zijn sterk tantrisch, doorspekt met emotioneel lichaamswerk, of meer sjamanistisch van aard. Natuurreligie, godinnenverering: wat veel vrouwen doen is tenthoppen: ze lopen eens mee met deze tent, dan weer met die, om te kijken wat het best bij ze past.

Drie jaar geleden werd de eerste Rode Tent in Nederland georganiseerd door Corrine Baard, nadat ze 'Things We Don't Talk About' had gezien en in de leer was geweest bij Alisa Starkweather. Karin Persons zat weer bij Corrine in de tent en begon een paar maanden later haar eigen tent. Corrine en Karin staan aan de basis van de Rode Tent Nederland en België en houden een site bij waarop alle Rode Tenten te vinden zijn.

Inmiddels zijn het er 69, gehoed door 130 vrouwen, en er zijn zo'n twintig in de maak. Niet iedere vrouwencirkel sluit zich aan bij de Rode Tent, dus het werkelijke aantal ligt hoger.

Naast hun banen - Karin heeft een communicatiebureau en Corrine is kruidengeneeskundige - geven ze workshops en trainingen over vrouwencirkels en leven met je cyclus. Ze schreven de boeken 'Hoedster van de Rode Tent' en 'Maanmeiden, welkom in het woud van nagellak, mascara en maandverband' speciaal voor pubermeisjes die ook in steeds grotere aantallen met hun moeders Rode Tenten bezoeken. Samen hoeden ze de Rode Tent op het Lorelei Vrouwenfestival, waar afgelopen augustus duizend vrouwen op afkwamen - een verdubbeling ten opzichte van het jaar daarvoor.

Ze willen een veilige bedding creëren waarin vrouwen hun ervaringen delen. Corrine: "Het is een moment in de maand dat vrouwen even niet bezig zijn met hun gezin en hun carrière, maar met zichzelf. Daarbij verbinden ze zich met andere vrouwen, die zich niet per se in hun eigen werk- of vriendenkring bevinden, soms juist expres niet." Karin: "Het is makkelijker je te openen bij vreemden, zodat je zeker weet dat wat je vertelt niet terugkomt via de buurvrouw. In het begin is het onwennig en zie je dat vrouwen terughoudend zijn. Na een aantal keer gaan de luiken open." Vaak hebben de bijeenkomsten een thema, zoals 'de rol van je moeder in je leven', 'geld en carrière', 'innerlijke godin', 'de vrouwelijke cyclus', of 'de yoni'.

Waarom zijn vrouwencirkels nu ineens in trek? De jaren zeventig met zijn vrouwenpraatgroepen liggen ver achter ons, vrouwen profiteren volop van de verworvenheden van het feminisme. Waar zijn ze naar op zoek? "Die zoektocht is van alle tijden", zegt psycholoog Els Kikke (77). In de jaren zestig en zeventig begeleidde zij al vrouwengroepen."Destijds hadden we iets om voor te vechten, vrouwenrechten, het waren de dagen dat we in gesprek gingen met onze vagina, maar het ging in die groepen met name om herkenning en verbondenheid. Ook toen al hadden de bijeenkomsten een ritueel, mystiek karakter. Dat gaf een kader. In de jaren tachtig waren de boeken van schrijfsters als Jean Shinoda Bolen, over de godin in elke vrouw, een hype en ze worden nog steeds herdrukt."

Dat de vrouwencirkels zich nu zo snel en wijd verbreiden heeft volgens Kikke alles te maken met de moderne communicatiemiddelen. "Je hoeft maar een vrouwencirkel op te richten en op Facebook te zetten en het verspreidt zich vanzelf."

Ik word zo langzamerhand wel nieuwsgierig naar die gelukzalige staat van zijn, dat 'glowen', waar zo enthousiasmerend over geschreven wordt op Guusjes facebookpagina Juniper Love. Ik schrijf me in voor de eerstvolgende Full Moon Ritual die dit keer in het teken staat van 'loslaten'. Dat treft. Drie jaar geleden ben ik gescheiden omdat ik verliefd werd op een andere man, ik worstel met schuldgevoelens jegens de kinderen en met een boze ex. Ik heb diverse loslaat- en acceptatiepsychologen geconsulteerd, maar het hielp uiteindelijk allemaal niks. Binnen een paar dagen zat ik weer in dezelfde groeven van die ene grijsgedraaide langspeelplaat. Ik doe inmiddels alles om me beter te voelen, en wil me daarom zelfs onderdompelen in krachtig maanlicht.

Vanwege een paar ellendige files kom ik drie kwartier te laat bij het huis van Guusje in een klein straatje aan de rand van de binnenstad van Delft. Ik moet me bijna een weg banen door de buiten gestalde kinder- en bakfietsen en verontschuldig me voor mijn late komst. "Volle maan hè, dan is het onrustig op straat", knikt Guusje begrijpend.

In de huiskamer die dienst doet als Rode Tent liggen zeven meditatiekussens in een cirkel, in het midden een houtsnijwerk met daarin waxinelichtjes. Aan de muur zelfgemaakte sieraden die te koop zijn, overal kaarsen en geurstaafjes. Mijn 'sisters' zijn allemaal versierd met zilver op hun wangen en zitten al te chambreren op hun meditatiekussentjes. Guusje ziet er stralend en puur uit in haar witte zomerjurk met haar losse blonde haar, bijna een elfje. Voor iedere deelnemer liggen verschillende soorten steentjes, roosjes en takjes klaar. Om in de juiste spirituele, open sfeer te geraken gaan we een mandala maken. Ik kijk onzeker rond, handvaardigheid is nooit mijn sterke punt geweest. Ik begin wat steentjes neer te leggen die mijn opgebroken gezinssituatie moeten voorstellen en houd er daarbij rekening mee dat de steentjes straks ook weer opgeruimd moeten worden. De rest strooit er lustig op los. Na ongeveer een half uur - ik ben allang klaar - wordt her en der nog gewikt en gewogen. Ik kijk naar mijn bouwsel, en strooi er nog wat paars glitterspul overheen.

Dan gaan we opschrijven wat we willen loslaten. Overtuigingen die je niet verder helpen, onzekerheden, frustraties. Guusje benadrukt het belang van ritueel afscheid nemen, we zullen de gedachten straks meegeven aan het vuur dat al knettert in de houtkachel. Guusje begint. Op amechtige toon en met veel gevoel voor drama vertelt ze over bepaalde onzekerheden die haar ook steun hebben gegeven, maar nu niet meer van dienst zijn. Daarbij houdt ze een 'talking stone' vast, een voorwerp dat je kracht geeft tijdens het praten. Deze heeft een belangrijke functie, zo blijkt. Vrouwen hebben nogal eens de neiging elkaar met "oh, dat heb ik ook..." te onderbreken, waarna ze het gesprek overnemen. Nee, we gaan niet in op wat er gezegd wordt. De heling zit in het vertellen en de herkenning bij elkaar. Als Guusje klaar is, zegt ze "Ahé" en wij herhalen dat ten teken dat we haar gehoord hebben. Ze legt de steen in het midden en de volgende die zich geroepen voelt, pakt de steen op.

Allerlei intimiteiten worden gedeeld. De een is onzeker over haar lichaam, de ander heeft nog steeds last van haar veeleisende ouders, er is volop sprake van perfectionisme dat in de weg zit, een enkeling heeft een hang naar verkeerde mannen. Ik vertel over mijn schuldgevoelens, het geworstel met mijn ex en pleng er ook een traantje bij. "Ahé." Guusje: 'Let's hold hands, sisters, voel je verbonden.' Vervolgens staan we op en gooien een voor een ons papiertje in het vuur en zien wat we los willen laten in rook opgaan. Thee, dadels en chocola zorgen voor een nazit, waarin de gesprekken pas echt loskomen.

Dat ik Guusje op Facebook binnen een paar maanden heb zien veranderen van een down-to-earth skater in iemand die bijna licht geeft in haar witte jurk, komt doordat ik haar niet goed ken, zegt ze zelf. Verder is in haar omgeving niemand verbaasd dat ze deze weg is ingeslagen.

"Ik heb altijd in contact gestaan met mijn ziel", zegt ze. "Als kind was ik al aan het mediteren en visualiseren zonder dat ik wist wat het was. Mijn hele leven krijg ik al te horen dat ik zo geaard ben, zo vrij en zo mezelf. Ik had altijd het gevoel dat ik afwijkend was en daarom ben ik heel blij met deze beweging. De tijd heeft zich als het ware aan me aangepast."

De vrouwen die haar cirkels bezoeken zijn niet per se vrouwen die zijn vastgelopen, vertelt Guusje. Ze zijn op zoek zijn naar spiritualiteit en verdieping, maar willen niet in een rode jurk door de modder kruipen. Vaak zijn het vrouwen die in de fase zitten waarin werk en gezin bestendigd zijn en ze die man naast zich ook wel gezien hebben. Guusje: "Sommige mensen noemen het een midlife. Er is weer ruimte en je vraagt je af wat van jou over is. Vrouwen zijn dan gevoelig voor verliefdheid, terwijl ze eigenlijk de verbinding zoeken in zichzelf." Je kunt beter meteen naar vrouwencirkels gaan, dan een minnaar nemen, wil ze maar zeggen. Dat is een stuk relaxter.

Op de terugweg in de auto ben ik er stil van. Geen radio, geen muziek. Ik moet even verwerken wat ik zojuist heb meegemaakt. Ik heb er een ongemakkelijk gevoel bij, al die verhalen die ik heb gehoord. Ik mis humor, relativering. Ik kan me voorstellen dat dit soort gesprekken helpt en heel warm aanvoelt als je goede vriendinnen bent. Maar ik kan me niet zomaar verbonden voelen met mensen die ik helemaal niet ken, alleen maar omdat het vrouwen zijn, en ik wil ze al helemaal niet vasthouden, laat staan knuffelen. Maar misschien ben ik gewoon een beginneling, en kan ik me nog niet openstellen.

Wat ik wél zie is hoe goed het sommigen doet, hoe blij ze ervan worden. Met name Guusje zelf. Glowing is een understatement, ze stijgt zowat op van haar meditatiekussentje en ja, zo willen we ons allemaal wel voelen. Van anderen vraag ik me af of ze echt gelukkiger worden van al dat navelstaren.

Ik moet denken aan iets wat Els Kikke zei: "Ik geloof niet dat je op zoek kunt gaan naar geluk. Geluk is geen doel, het is een uitgangspositie vanwaaruit je leeft. Ik geloof in zoeken naar de waarheid: waarom is iets zoals het is en hoe zou je dat kunnen veranderen? Daarmee leg je de verantwoordelijkheid bij jezelf. Zo'n vrouwencirkel kan je daarbij helpen, net als mindfulness."

Nieuwsgierig naar een vrouwencirkel? Kijk op www.rodetent.nl. Die van Guusje Wannet: www.juniperlove.com

undefined

'Nog niet voltooide emancipatie'

Professor Dr. Chia Longman, hoofddocent genderstudies aan de Universiteit Gent, doet momenteel onderzoek naar vrouwencirkels in Nederland en België. Wat is het dat vrouwen van nu, met name hoogopgeleide vrouwen uit de middenklasse, er zo in aantrekt? "Mijn voorlopige interpretatie is dat het een kwestie is van nog niet voltooide emancipatie. De vrouwenrechten waarvoor in de jaren zestig werd gestreden, zijn grotendeels gerealiseerd. Het probleem is dat de maatschappij nog wel volgens traditioneel mannelijke normen is ingericht en daar voelen veel vrouwen zich niet prettig bij. De prestatiedruk is hoog, vrouwen combineren kinderen en carrière, daarnaast moeten ze er perfect uitzien, een spannende partner zijn en een betrokken vriendin blijven.

Er is een tendens dat mensen wat anders willen. Meer rust, levenskwaliteit, meer spiritualiteit, persoonlijke groei en aandacht voor lichaam en ziel. Vrouwencirkels beantwoorden aan die behoefte. Sisterhood is de slogan, maar het woord feminisme wordt geweerd, ze zijn dankbaar voor wat is verwezenlijkt, maar hoeven niet op de barricades.

Met alle rituelen, meditatie en verwijzingen naar het vrouwelijke/goddelijke, grenst het aan het religieus-spirituele, maar het gaat mijn inziens niet om een marginaal new age-fenomeen. Vrouwencirkels spreken allerlei soorten vrouwen aan, vaak ook vrouwen op hoge posities in het zakenleven, van wie je niet meteen zou verwachten dat ze met dit soort zaken bezig zijn."

undefined