‘Sinds ik van school ben, ben ik niet meer blij’, zegt Elijah uit Nigeria, waar onderwijs voor velen te duur is

De dagtaak van Elijah (17) is zijn ­jongere zusjes in de gaten houden, terwijl zijn moeder van deur tot deur gaat om zichzelf als wasvrouw aan te bieden. Drie jaar geleden moest de puber van school, nadat zijn vader de familie in de steek had gelaten. Het weinige geld dat binnenkomt, gaat op aan een of twee maaltijden per dag. Er blijft niets over voor schoolgeld.

“Sinds ik van school ben, ben ik niet meer blij geweest. Ik wilde later elektronica studeren, maar dat zit er niet meer in. Mijn oude schoolvrienden mijden me, omdat ik eigenlijk niets ben”, zegt Elijah.

Zijn moeder, die binnenkomt en Elijah hoort, buigt het hoofd en zucht. Ze zocht tevergeefs private sponsors voor financiële steun om het schoolgeld op te kunnen brengen. Ook bij de ­lokale overheid kreeg ze nul op ­rekest.

Het lukt Elijah niet om een baan te vinden om daarmee het inkomen van zijn moeder aan te vullen. Hij deelt met zijn moeder en vier zusjes een schamele eenkamerwoning in Ajuwon Akute in de Nigeriaanse deelstaat Ogun, vlakbij Lagos.

De plaats is zo’n beetje dichtgeplakt met posters van kandidaten voor de presidentsverkiezingen, die zaterdag ­worden gehouden. Elijah is niet geïnteresseerd. “Voor mijn situatie maakt het niet uit wie president wordt. Die mannen houden zich niet bezig met kinderen die niet naar school gaan.”

Lage prioriteit

Maar liefst zo’n 11 miljoen kinderen op een bevolking van bijna 200 miljoen gaat niet naar school. President Muhammadu Buhari bestempelt de onderwijssituatie in zijn land als uitermate slecht en belooft er iets aan te doen, net als de andere kandidaten die meedoen aan de presidentsverkiezingen. Maar voor geen enkele kandidaat heeft onderwijs hoge prioriteit.

In 2018 was zo’n 7 procent van de Nigeriaanse begroting voor onderwijs bestemd, terwijl de Verenigde Naties een percentage van 25 procent adviseert voor landen die zich snel willen ontwikkelen. Het magere aandeel in Nigeria stamt uit de jaren tachtig, toen militaire regimes het onderwijsbudget fors verminderden omdat de oppositiebewegingen tegen hun bewind vaak bestonden uit studenten en leraren.

“Het is niet altijd een kwestie van geld dat kinderen niet naar school gaan”, vertelt Jennifer Jonathan, programmaleider van Slum2school, een organisatie in de sloppenwijk Makoko in Lagos, het zakencentrum van Nigeria. “Mensen leven hier min of meer op het water en verdienen de kost met de visvangst in de baai en de verkoop ervan. Vaak zijn ze zelf niet naar school geweest. Ze zien het nut er ook niet van. Veel van onze tijd gaat er dan ook op aan mensen uitleggen wat het voordeel is van onderwijs.”

Slum2school heeft in de laatste zeven jaar een kleine tweeduizend kinderen uit Makoko financieel ondersteund om onderwijs te kunnen volgen. Het kantoor van de organisatie huist in een groot scholencomplex aan de rand van de sloppenwijk, waar het een herrie van jewelste is tijdens het speelkwartier.

Een van de leerlingen is Atomide (9), die onlangs voor het eerst naar school kon. Na schooltijd helpt hij zijn moeder met de visverkoop. “Het is belangrijk dat ik kan lezen en schrijven. Dan kan ik later dokter worden en hoef ik geen vis meer te verkopen.”

Regionaal verschil

De overheid schat dat rond 60 miljoen volwassenen en kinderen in ­Nigeria analfabeet zijn, wereldwijd het hoogste aantal in een land. Er bestaat een regionaal verschil. In het noorden is het analfabetisme groter dan in het zuiden van Nigeria. Het noorden is niet alleen armer, ook zijn grote delen onveilig. Bovendien leiden veel noorderlingen een nomadenbestaan waarin onderwijs niet als noodzaak wordt gezien. Slechts 45 procent van de meisjes in die ­regio gaat naar school.

Op staatsscholen mankeert het vaak aan van alles. Er zijn onvoldoende schoolbanken en kinderen zitten soms op de grond. Het ontbreekt er nogal eens aan lesmateriaal en het personeel wordt onregelmatig betaald, waardoor het leraren aan motivatie ontbreekt. Bovendien zijn veel onderwijskrachten onvoldoende opgeleid.

Voor ouders met geld is onderwijs geen probleem in Nigeria, want het heeft uitstekende maar dure privéscholen. Dat is echter alleen weggelegd voor een kleine groep, want de helft van de Nigerianen leeft in extreme armoede.

Chioma Agwuegba is oprichtster van het opleidingsinstituut TechHer, waar vrouwen en meisjes wegwijs worden gemaakt in moderne technologie. Ze gelooft dat de gebrekkige onderwijssituatie de economische groei van Nigeria hindert. “Ook heeft het effect op verkiezingen die in ons land worden gehouden”, meent ze op een technologiebeurs voor jongeren in Lagos.

Ze wijst erop dat partijprogramma’s veel Nigerianen boven de pet gaan en tijdens campagnes taal wordt gebezigd die niet worden begrepen door gebrek aan scholing. ­Agwuegba: “Hoe kan een groot deel van Nigerianen nou een afgewogen keuze maken over de vraag wie voor hen de beste president kan zijn? Zij zijn gedwongen hun keuzes te baseren op slogans, of fooien die op campagnes worden uitgereikt.”

Lees ook:

Jonge ondernemers in Nigeria zeggen stropdas en airco vaarwel

Nigeria wedde lang maar op één paard: de olie-industrie. De agrarische sector raakte in het Nu de gouden tijden in de olie voorbij zijn, wagen jonge ondernemers de sprong naar het platteland.