Shirley Verrett, de zwarte Callas, is dood

Verdi Don CarloGiuliniEMI

Verdi Un ballo in mascheraLeinsdorfRCA

Donizetti Anna BolenaRudelWestminster

En ineens word je je bewust van het feit dat een hele generatie zangers met wie je bent opgegroeid langzaamaan aan het verdwijnen is. Een paar weken terug moesten we afscheid van de Australische diva Joan Sutherland, en afgelopen weekend werd in Ann Arbor, Michigan het plotse overlijden van de Afro-Amerikaanse Shirley Verrett bekendgemaakt. Ze werd 79 jaar oud.

Verrett begon haar carrière als mezzosopraan, net als haar ’zwarte zuster’ en generatiegenoot Grace Bumbry, met wie ze vaak vergeleken werd. Net als Bumbry ging zij al vrij snel ook sopraanrollen zingen, en niet de lichtste. Zo maakte ze – ook weer net als Bumbry – grote furore als Lady Macbeth in Giuseppe Verdi’s opera ’Macbeth’. Over beide diva’s werd door muziekcritici gezegd dat hun stembanden het door die ’gevaarlijke’ stemwisseling niet lang zouden volhouden, maar zowel Verrett als Bumbry bewees het tegendeel. Verrett kreeg op latere leeftijd wel meer moeite met haar stem dan Bumbry.

Een gloriemoment kwam er voor de beide zwarte zangeressen toen ze in 1990 in de officiële, met veel mediageweld omgeven openingsvoorstelling van de Opéra Bastille in Parijs stonden. In Berlioz’ opera ’Les Troyens’ zong Bumbry toen de rol van Cassandre en Verrett die van Didon.

Verrett heeft in haar rijke carrière gelukkig veel officiële studio-opnamen gemaakt. Daarover zometeen. Eerst moeten we het hier hebben over de legendarische live-opname uit Florence van Donizetti’s ’Maria Stuarda’ uit 1967, die op verschillende piraten-labels bewaard is gebleven. Naast de geweldige Mary Stuart van de Turkse Leyla Gencer zong Verrett – geheel witgeschminkt – een verpletterende Elizabeth I, die vocaal ontploft als la Stuarda haar voor de voeten werpt dat ze een ’figlia impura di Bolena’ (een bastaarddochter van Anne Boleyn) is. Hier is al hoorbaar waarom Verrett in Italië na een spraakmakende enscenering van ’Macbeth’ in de Scala van Milaan la nera Callas (de zwarte Callas) werd genoemd.

Die productie onder leiding van Claudio Abbado en met Piero Cappuccilli als Macbeth werd gelukkig door Deutsche Grammophon in de studio vastgelegd (1976). Het is zonder twijfel de beste opname die Verrett in haar carrière maakte. Het duivelse karakter van Lady Macbeth is in elke stembuiging terug te horen. Van de beroemde slaapwandelscène maakt Verrett een hallucinerend hoogtepunt, afgesloten met een perfect geplaatste en pianissimo gezongen hoge Des.

Tien jaar later maakte Verrett met Riccardo Chailly en Leo Nucci in de titelrol nog een opname van ’Macbeth’, de soundtrack voor een operafilm van Claude d’Anna. Hoewel de stem al wat minder kwaliteit heeft, is de interpretatie alleen maar gegroeid. Verrett ziet er de film overigens stunning uit.

Nog zo’n legendarische klassieker is Verdi’s ’Don Carlo’ onder leiding van maestro Carlo Maria Giulini op EMI (1971). Tussen een sterrencast van Montserrat Caballé, Plácido Domingo en Ruggero Raimondi zingt de jonge Verrett hier een opwindende prinses Eboli, virtuoos in haar eerste aria en hoogst dramatisch in haar laatste. Er zijn maar weinig zangeressen die die twee facetten van de partij to t een subliem einde kunnen brengen.

Verdi en Donizetti bezorgden Verrett op plaat de grootste successen, hoewel ze natuurlijk ook een goede Carmen, Dalila en Selika was. Met Beverly Sills nam ze voor Westminster (1972) Donizetti’s ’Anna Bolena’ op. Verretts interpretatie van Giovanna Seymour is vol warmte voor de onfortuinlijke tweede vrouw van Hendrik VIII.

Uit 1966 stamt een opname op RCA van Verdi’s ’Un ballo in maschera’ onder leiding van Erich Leinsdorf. De opname werd bekend als die met de ’drie zwarte diva’s’, omdat naast Verrett (Ulrica) ook Leontyne Price (Amelia) en Reri Grist (Oscar) meezongen. De tijden dat zwarte zangeressen aan de MET nog werden geweigerd lagen ver achter ons. Shirley Verrett was voor hun emancipatie een boegbeeld.