Shell waarschuwde in jaren tachtig voor klimaatprobleem, maar kwam niet in actie

In interne documenten constateerde Shell eind jaren tachtig dat opwarming van de aarde kan leiden tot misoogsten, overstromingen, extreem weer en migratie en dat fossiele brandstoffen de belangrijkste bron van CO2-uitstoot zijn. Desondanks heeft het bedrijf de afgelopen decennia miljarden geïnvesteerd in de zoektocht naar nieuwe olie- en gasreserves en gelobbyd tegen effectief klimaatbeleid.

Dat is op te maken uit een reconstructie die het journalistieke platform De Correspondent vandaag publiceert samen met de Britse krant The Guardian en het Deense dagblad Information. Al in 1986 zetten Shell-onderzoekers de toen beschikbare kennis over opwarming van de aarde op een rij in een interne studie, in handen van De Correspondent. In dat document, met op iedere pagina het stempel ‘vertrouwelijk’, waarschuwt het bedrijf voor ‘relatief snelle en dramatische veranderingen’ van het klimaat met ‘gevolgen voor de leefomgeving van mensen, voor hun toekomstige levensstandaard en voedselvoorraden, met potentieel grote sociale, economische en politieke consequenties van dien’.

Klimaatverandering

Dat menselijk handelen klimaatverandering veroorzaakt, stond voor het bedrijf toen al buiten kijf. “Aangezien fossiele brandstoffen de voornaamste bron zijn van CO2 in de atmosfeer, is het zeer wenselijk dat de energie-industrie de blik naar voren gericht houdt”, staat in het rapport. Daarbij moet de fossiele industrie ‘samen met overheden en anderen zoeken hoe zij een rol kan spelen bij het ontwikkelen van passende maatregelen om het probleem op te lossen’.

Shell was in de jaren tachtig niet het enige oliebedrijf dat klimaatkennis verzamelde, vooral om de risico’s voor de eigen bedrijfsvoering in te schatten. De fossiele industrie liep daarmee voorop. Het panel van klimaatwetenschappers IPCC is pas in 1988 opgericht, in 1992 sloten landen het eerste klimaatverdrag in Rio de Janeiro. In 1991 maakt Shell zelfs een, in de vergetelheid geraakte, alarmistische klimaatfilm, ‘Climate of Concern’, vertoond op scholen en universiteiten. ‘Nu actie ondernemen is de enige veilige verzekering die we hebben’, klinkt in de film.

Bekijk hieronder de hoogtepunten uit 'Climate of Concern'. De tekst loopt daaronder verder.

Fossiele brandstoffen

Die actie kwam echter niet van Shell zelf. Het bedrijf gaat er steeds vanuit dat er nog genoeg tijd is het probleem op te lossen en blijft inzetten op groei omdat de wereld behoefte heeft aan fossiele brandstoffen. Olie- en gaswinning is ‘fundamenteel onduurzaam’, constateerde in 1994 de toenmalige topman Mark Moody Stuart, ‘we moeten niet doen alsof dat anders ligt’. Maar daarbij hoeft het bedrijf ook weer niet zichzelf om zeep te helpen. Internationale samenwerking tussen overheden is geboden, vindt Shell.

Deze passief verantwoorde houding slaat daarna echter, volgens de Correspondent, The Guardian en Information, om in actief tegenwerken. Het bedrijf was lid van brancheclubs die tegen harde afspraken over aandelen duurzame energie lobbyden en twijfel zaaiden over de oorzaken van klimaatverandering. Shell begon te waarschuwen tegen ‘onbezonnen maatregelen’ van overheden en bepleitte beleid waar ‘niemand spijt van krijgt’, zoals energiebesparing.

Eind jaren negentig proeft Shell, dan geleid door Jeroen van der Veer, weliswaar even aan hernieuwbare energie en besluit 500 miljoen dollar in energie uit zon, wind en waterstof te investeren. Maar dat wordt begin deze eeuw weer teruggedraaid als de activiteiten onvoldoende opleveren. Het bedrijf zoekt sindsdien door naar nieuwe fossiele reserves - het steekt miljarden in de omstreden winning van olie uit Canadese teerzanden - en pleit voor een hogere CO2-prijs als bijdrage aan het oplossen van het klimaatprobleem. Dat laatste heeft het bedrijf echter niet zelf in de hand. Die komt er alleen als landen dat gezamenlijk afspreken, wat bij de laatste klimaatonderhandelingen in Parijs niet is gelukt.

Reactie van Shell

In een reactie op de reconstructie van Shells klimaatbeleid in de afgelopen decennia meldt het bedrijf dat bekend is hoe het tegenover klimaatverandering staat. Het erkent zowel het probleem als de rol die energie in de wereld speelt bij het bereiken van een redelijke levensstandaard. Het bedrijf stelt dat het inzet op gas als ‘transitiebrandstof’ naar duurzame energie.