Sfeertekeningen van Claire Denis (2)
Het mysterie van het goede lag aan de basis van Herman Melville's 'Billy Budd'. Aan de oppervlakte was het een vertelling over de confrontatie tussen Billy Budd, de engelachtige matroos die in het 18de-eeuwse Britse leger van muiterij wordt beschuldigd, en zijn kwelgeest Claggart, die ervoor zorgt dat hij wordt opgehangen. Men ruziet tot op heden over de betekenis van de figuur van Billy Budd. Is het Christus?
Claire Denis kreeg voor 'Beau Travail' de opdracht iets te doen met het thema van de vreemdeling en ze gebruikte Melville's 'Billy Budd' als inspiratiebron. Het conflict blijft in de film even weerbarstig raadselachtig als in de novelle, dat is Denis wel toevertrouwd.
Denis vervangt het goede en het kwade door het mooie en het lelijke, zoals het in de cinema past. Ze verplaatst de handeling naar het Franse vreemdelingenlegioen in een Oost-Afrikaanse enclave van Djibouti, niet al te ver van het Franse West-Afrika waar ze zelf opgroeide.
Ze geeft het woord aan sergeant Galoup (gespeeld door de gegroefde, pokdalige Denis Lavant), die om redenen waar je slechts naar kunt raden (lust? liefde? jaloezie?) een haat ontwikkelt jegens een van zijn ondergeschikten, de soldaat Sentain (de mooie Gregoire Colin). Deze mysterieuze Sentain, een nieuwkomer, een vondeling, wint het respect van de andere huurlingen en redt een van hen.
'Beau Travail' draait om blikken, om kijken en bekeken worden; om toeëigening door en ontsnapping aan het oog van de ander. Denis' camera filmt traag en onderzoekend de gespierde mannenlichamen tijdens hun gymnastische rituelen, de militaire oefeningen in de woestijn, het bereiden van de maaltijden, en de nachtelijke uitstapjes naar de lokale disco.
Meeslepende intermezzi zijn dat: de deinende lichamen van de meisjes daar, de macho soldaten. De spanning tussen de sergeant en zijn soldaat schuilt in de elegante tred van Denis Lavant, zijn priemende ogen. Ze schuilt ook in de achteloze schoonheid van zijn tegenspeler Gregoire Colin die zich bewust lijkt van die blik zonder erdoor aangedaan te zijn
'Misschien begint de vrijheid wel met spijt', verzucht Galoup (Lavant), ergens in het begin van de film. Misschien begint de vrijheid wel met spijt? Meer dan een verzuchting is het niet.
Wie maar tijd heeft voor één film van Claire Denis in het Filmmuseum deze week, moet naar 'Beau Travail'. En daarna dansen in een klamme, warme disco, liefst op de muziek van Tarkan die ook in de film klinkt.
