Senaat weer terug in het hok
De liberaal Oud bracht een kleine honderd jaar terug de onmogelijke positie van de Eerste Kamer al scherp onder woorden.
Als zij afwijkt van de Tweede Kamer, frustreert zij de wil van de rechtstreeks gekozen volksvertegenwoordiging, als zij de Tweede Kamer volgt bewijst zij haar overbodigheid. Een partijgenoot van hem constateerde dan ook sarcastisch dat als de senaat zou worden afgeschaft, ’alleen de boden erom zouden treuren’.
Aan de verlegenheidspositie van de Eerste Kamer is sindsdien weinig veranderd, maar de afgelopen weken deden politici, onder wie de politieke nazaten van Oud, hun best haar rol fors op te blazen. De verkiezingsuitslag van gisteren zet deze politici weer met beide benen op de grond.
Vooral dankzij de winst van de ChristenUnie behoudt de coalitie haar meerderheid, zodat de oppositie niet in de verleiding wordt gebracht politiek te bedrijven. Daaruit kan de conclusie worden getrokken dat de kiezers zich door het politieke spierballengerol niet van de wijs hebben laten brengen. De uitslag laat in grote trekken hetzelfde beeld zien als de Tweede-Kamerverkiezingen in november: verlies voor de traditionele volkspartijen CDA, PvdA en VVD en de typische jaren-zestigpartij D66, winst voor de SP, de ChristenUnie en de Partij voor de Dieren.
De uitslag is, hoe betrekkelijk ook door de geringe opkomst, een opsteker voor de nieuwe coalitie. De PvdA heeft met een fors verlies wel reden zich zorgen te maken over de opkomst van de SP. In het zuiden is deze partij, ooit ontstaan in het Brabantse Oss, groter geworden dan de PvdA. Dat doet pijn bij de sociaal-democraten, die in de jaren zeventig in dit deel van het land voor het eerst de almacht van de katholieke KVP doorbraken. De SP heeft geen schade ondervonden van de bestendiging van haar oppositierol. Aanvoerder Marijnissen verklaarde vorige week in de Tweede Kamer: „Die regering met de SP komt er toch”. Dat perspectief blijft bestaan.
Zoals de PvdA steeds meer concurrentie ondervindt van de SP, vindt het CDA steeds nadrukkelijker een uitdager in de ChristenUnie. Politiek leider en vice-premier Rouvoet legde de uitslag gisteravond uit als een ’beloning’ voor zijn partij om in regeermacht te investeren.
In de Eerste Kamer hebben de oppositiepartijen geen meerderheid weten te veroveren, er is ook geen meerderheid voor een eventueel voorstel van de PvdA om als Senaat een onderzoek te doen naar de steun van Nederland aan de oorlog in Irak. De nummer drie van de PvdA-lijst, Klaas de Vries, kondigde vorige week aan dat hij het initiatief tot zo’n onderzoek wil nemen. Maar de partijen die daar altijd tegen waren – CDA, VVD, ChristenUnie en SGP – kunnen dat gemakkelijk blokkeren.
Voor de geplaagde VVD-leider Rutte is het resultaat niet ongunstig. Met vijftien senaatszetels is zijn partij terug op haar ’normale’ omvang van ongeveer een vijfde van het electoraat. De vrijzinnige partijen VVD, D66 en GroenLinks tezamen verliezen terrein door de achteruitgang van D66. Voor de Eerste Kamer zal de komende vier jaar gelden wat al meer dan 150 jaar geldt: zij is er nu eenmaal.
