'SCP-onderzoek naar geloof zegt niets over praktijk'

Bijna de helft van de jonge christen is neofundamentalist. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) kwam gisteren met een rapport over het 'harde-kern-effect'. Er wordt minder geloofd, maar wel fanatieker. Over de morele opvattingen van de 'harde kern' zegt het SCP-rapport weinig of niets. Vooral hun geloof wordt getypeerd: de Bijbel is het woord van God, er is een leven na de dood, de duivel bestaat, er bestaat een hemel, en: er bestaat een hel.

Antropoloog Miranda Klaver kent de neofundamentalist al wat langer. Zij doet aan de Vrije Universiteit onderzoek naar jonge evangelische gelovigen.

Wie is de neofundamentalist? Hoe denkt die bijvoorbeeld over homoseksualiteit, abortus, of vrouwenrechten?

"Ik heb bezwaar tegen de term 'neofundamentalist'. Het gaat gewoon over orthodoxe gelovigen. Naar hun morele overtuigingen is in dit onderzoek niet gevraagd. Mensen kregen alleen meerkeuzevragen over vijf dogma's. Daarmee weet je erg weinig. Wat moet je je voorstellen bij de duivel? Komt dat overeen met middeleeuwse plaatjes? Is het iets abstracts? Die dingen krijg je niet met algemene vragen boven water. Daar is kwalitatief onderzoek voor nodig."

U spreekt toch regelmatig met orthodoxe christenen?

"Natuurlijk. Wat betreft abortus: daar zijn ze bijna allemaal op tegen. Over homoseksualiteit is men sterk verdeeld: op de biblebelt wordt een echt gesprek daarover vermeden. En qua vrouwenemancipatie vind ik het lastig. Mannen in hun midlife-jaren lijken te hangen naar een traditioneel rolpatroon - maar die trend leeft breder in de maatschappij.

"Ik merk wel: als je tegenwoordig gelooft, ga je er helemaal voor. Maar wat uit dit onderzoek niet naar voren komt, is de trend van de subjectivering van religie. Al een tijd zien we dat de beleving belangrijker wordt dan de leer. Jongeren vertellen me bijvoorbeeld vaak dat ze iets hebben meegemaakt met God. Over de leer hoor ik ze niet gauw."

Toch blijken ze stelliger dan u dacht.

"Ja. Maar dat heeft ook te maken met dit type onderzoek. Er gaat een protestantse en verouderde visie op religie achter de vragen schuil. Alsof een gelovige vooral met 'de juiste leer' bezig is. Neem de kwestie of de Bijbel het woord van God is. Orthodoxe jongeren geloven van wel. Maar ze laten zich tegenwoordig niet meer door de dominee of de kerk zeggen hoe ze die moeten lezen. Ze lezen, bidden, vragen aan God: 'Wat moet ik doen?' - en gaan dan af op wat God hen ingeeft. Als je in een enquête alleen naar de leer vraagt, kom je niets te weten over de beleving. Terwijl het daar juist om gaat. In de praktijk blijkt pas wat je overtuigingen waard zijn."

undefined