Scoren met terrorisme

Zeg Lionel Shriver, en je zegt 'grote thema's'. De in Londen wonende Amerikaanse schrijfster (1957) richtte zich lange tijd liefst op moeilijke kwesties als de Noord-Ierse politiek en de overbevolking van de wereld. Daardoor bereikten haar eerste zeven boeken maar een klein publiek. Pas in 2009 brak ze door door met 'We moeten het even over Kevin hebben', een gruwelijk, maar indrukwekkend en vooral actueel verhaal over de moeder van een jonge massamoordenaar. Het internationale succes van deze roman, die in 2010 werd verfilmd, stelde Shriver in staat 'De nieuwe republiek' uit te geven, een in 1996 geschreven, maar niet eerder gepubliceerde roman waarin het terrorisme een grote rol speelt. Zelf denkt Shriver dat ze zo lang moest wachten omdat Amerikanen het terrorisme destijds nog als een buitenlands probleem beschouwden, en het thema kort na 9/11 opeens te pijnlijk was geworden. Inmiddels heeft de inhoud van het boek alleen maar aan actualiteit gewonnen, al rechtvaardigt dat natuurlijk nog niet automatisch de publicatie van deze zestien jaar oude roman.

Edgar Kelogg, de hoofdpersoon van 'De nieuwe republiek' is een jonge jurist, die zijn goed betaalde baan op een advocatenkantoor inruilt voor een onzeker bestaan als freelancejournalist. Niet per se omdat hij het wereldnieuws wil verslaan, maar vooral omdat hij een van zijn vroegere klasgenoten wil evenaren, een charismatische jongen, die als journalist beroemd is geworden. Edgar is namelijk een 'volger', iemand die "zelf niet met goede ideeën kwam, maar wel zag of iets een goed idee was, en in staat was om een ingeving tot leven te wekken". Een New Yorkse krant stuurt hem naar Barba, een fictieve streek in Zuid-Portugal, waar terroristen de uitwijzing van allochtonen met geweld willen afdwingen. De vaste correspondent van de krant, de beroemde en charismatische Barrington Saddler, is er van de ene op de andere dag verdwenen, en Edgar moet nagaan waarom.

Edgar neemt zijn intrek in Saddlers luxueus ingerichte villa, sluit zich aan bij een groep collega's van de internationale pers en probeert in contact te komen met de terroristen. Dat laatste mislukt, en Edgar dreigt ten onder te gaan aan de xenofobie van bewoners, aan zijn geborneerde collega's en aan het saaie landschap, dat Shriver met een bijna satanisch genoegen in al zijn deprimerende geuren en kleuren neerzet. Maar dan ontdekt Edgar dat de terroristische groepering een verzinsel is van Saddler, die na bijna elke aanslag waar ook ter wereld een Amerikaanse krant belde en de aanslag voor niet bestaande terroristen in Barra claimde. Als ambitieuze 'volger' zet Edgar alles op alles om Saddlers spel te vervolmaken. Dat brengt voor even spanning in zijn leven, en erkenning, omdat hij steeds interessantere nieuwsanalyses produceert. Maar dan loopt het spel volledig uit de hand. Het verzinsel baart een echt terroristisch monster dat daadwerkelijk aan het moorden slaat.

Daarmee verandert 'De nieuwe republiek' van een hilarische politieke thriller met trekken van een uit de kluiten gewassen jongensboek in een boeiende psychologische roman. Als Edgar beseft dat hij te ver is gegaan, maakt hij zichzelf wijs dat het idee van een door hem veroorzaakte kettingreactie net zo onzinnig is als "de flinterdunne redeneringen waaruit volgde dat koninkrijken instortten bij gebrek aan een spijker, of dat weerpatronen in Noord-Afrika verband hielden met de vliegpatronen van vlinders boven Tokio". Maar Edgar is niet dom. Hij weet dat hij zichzelf voor de gek houdt. En zo moet hij op eigen kracht in het reine zien te komen met het afgrijselijke gevolg van zijn verlangen naar erkenning door belangrijke mannen.

Of hem dat lukt? De vooruitzichten zijn somber. Als Saddler opeens weer opduikt, blijkt Edgars behoefte aan heldenverering onuitroeibaar. Met haar meeslepend energieke manier van schrijven weet Shriver dat probleem zo stevig aan de orde te stellen dat het de publicatie van dit boek ten volle rechtvaardigt.

Lionel Shriver: De nieuwe republiek (The New Republic). Vertaald door Otto Biersma. Atlas Contact, Amsterdam; 393 blz. euro 24,95

undefined