Schouten / Vergeefs isolement
In de film ’Witness’ haalt op een gegeven moment Harrison Ford, een narcotica-agent die om zijn corrupte collega’s te ontvluchten asiel heeft gevonden in een Amish-gezin, zijn revolver te voorschijn om het te bekijken of schoon te maken – zoiets. Het ding wordt direct door de Amish in beslag genomen, want met zulk spul willen ze niks te maken hebben.
Het is een vredelievend en godvrezend volk, de Amish. Er bestaat zelfs een Amerikaans grapje over: wat is dit? Klop klop klop. Tik tik tik. Klop klop klop? Een Amish-vuurgevecht!
Inderdaad staan ze beter bekend vanwege het collectief bouwen van schuren. Dit beeld werd afgelopen maandag wreed verstoord, zoals dat heet, toen een of andere doorgedraaide melkrijder een Amish-klaslokaaltje binnendrong, de jongens eruit stuurde, de overgebleven meisjes vastbond, er een aantal executeerde en de rest zwaar verwondde. Waarna hij zelfmoord pleegde.
Naar het schijnt een wraakactie voor iets wat de man twintig jaar geleden, toen hij zelf nog een twaalfjarig jochie was, was aangedaan. Het zijn van die berichten waar je verstand bij stilstaat. De Amish hebben mij altijd gefascineerd, sinds ik er op een van mijn Amerika-reizen een keer per toeval, tijdens een sneeuwstorm, tussen verzeild raakte, met hun paardenkoetsjes, hun strooien hoeden en snorloze baarden. Mensen die met hun rug naar de boze wereld staan.
Ik ben wel eens op een Amish-markt geweest, vol zelfgemaakte levensmiddelen en simpele huisvlijt. En natuurlijk is er iets in je dat zich probeert voor te stellen hoe je zelf zou zijn geworden als je daar was geboren en opgevoed, hoe anders en beter je allicht zou zijn geweest. Want je kunt wel om ze lachen, met hun tractors met spikes, waardoor je er niet mee naar de zondige stad kunt rijden, maar ik ben ervan overtuigd dat de wereld er gezonder uit zou zien als iedereen Amish was.
Om in zo’n onschuldige gemeenschap als een dolleman wraak te gaan nemen, wijst op een onbegrijpelijk trauma bij de moordenaar. Eerlijk gezegd vind ik een zieke geest, die zich al die jaren heeft zitten opvreten over iets dat in het verre verleden gebeurd is, enger dan die hele As van het Kwaad of zelfs dan religieuze fundamentalisten die dood en verderf zaaien. Zij zijn, nog meer dan Bin Laden-achtige figuren, de echte onzichtbare vijanden, gevoed door individuele wraakgevoelens. Voortgebracht door dezelfde wereld waarin wij zijn geboren, is iets in hen volkomen scheefgegroeid. Het kan ze na een tijdje niet meer schelen dat anderen en zijzelf daar het slachtoffer van worden, als er maar iets wordt vernietigd, een schuld wordt gedelgd. Politieke of religieuze moordpartijen, hoeveel wreder en massaler ook, wortelen in blinde overtuigingen, maar een krankzinnige die een slachtpartij aanricht, wijst ons op de wereld als misbaksel.
Sinds begin van dit schooljaar zit een van mijn dochters op een Amerikaanse middelbare school, als uitwisselingsleerling. Leuk. Spannend. Ze doet het goed. Beetje moeite met Frans in het Amerikaanse Engels, maar vooruit. Maar van zulke berichten begin je een beetje te bibberen, zou je een volkomen veilig nest willen bouwen. Zoals ook de Amish doen. En ook vergeefs.
