Schouten / Nederland als watje

siert hem

van binnen

Verstrikt in aarzelingen

houdt hij het schichtig

voor gezien’

Met die woorden begint een gedicht van J. Bernlef. Ik heb het altijd een mooi gedicht gevonden, maar ook een gedicht dat je niet gauw in een andere cultuur zult aantreffen. Het zou een soort volkslied op de achtergrond kunnen zijn. Geen heroïsch gebral of ferme praat, ’Je maintiendrai’, ik zal handhaven, maar bescheiden gelispel, door haast niemand opgemerkt. Zouden ze in Argentinië ook zo denken, of in de Verenigde Staten? Noord-Korea? Nederland doet me soms aan zo’n schuchter en verlegen iemand denken, altijd op de achterste bank, vol innerlijke bescheidenheid, nooit haantje de voorste. Rechts en links lopen brutale jongens rond, met een grote bek, die de lakens uitdelen maar wij blijven twijfelen en hakkelen en als iemand ons iets vraagt krijgen we een rooie kop. Eigenlijk stond het met zoveel woorden in de krant van zaterdag, subtiel verspreid over twee berichten om het, karakteristiek, niet al te hard te zeggen: ‘Britse historicus: canon onderschat rol Nederland’ en ‘Taliban voelen zich gesterkt door extra Navo-troepen’. De Britse historicus Jonathan Israel, kenner van de Verlichting en de Nederlandse geschiedenis, vindt dat de prominente rol van Nederland bij het ontstaan van de Verlichting, niet tot z’n recht komt in de nieuwe canon, die op onze lagere school onderwezen gaat worden. Wíj waren de grondleggers van zaken als tolerantie en individuele vrijheid. Maar nee hoor, daar hoor je die bescheiden kinderen uit de Lage Landen aan de Zee niet over, integendeel, als ze zichzelf al eens op de borst kloppen dan over dingen waarmee ze denken bij anderen te scoren: mooie kunst, de Gouden Eeuw, stoer jongensgedoe, de VOC. Maar innerlijke kracht telt zo te zien niet erg op aarde en dus zwijgen wij er ook maar over. En dan Uruzgan. De Talibanstrijders hebben het besluit van Nederland om wat extra troepen te sturen opgevat als een complimentje: kennelijk kan de vijand het niet zonder af. Dat doet denken aan het timide ventje dat, op school gepest, besluit om z’n moeder maar eens in het geweer te roepen en naar school mee te nemen, wat het allemaal alleen nog maar erger maakt. Nooit zullen ze hem nu nog serieus nemen. Schuchterheid is een mooie en sierlijke eigenschap, ik ben het met Bernlef eens, maar voor een volk is het niks. Je zou zelfs kunnen zeggen dat zelfonderschatting alle anderen in de kaart speelt. De Taliban lacht zich een kriek, De Verenigde Staten brullen, Noord-Korea weet niet eens wie we zijn, Frankrijk vindt ons een slapjanus. Brildragend, geen danstype, zou onze wapenspreuk kunnen zijn. Ik voel me eerlijk gezegd wel thuis in zo’n land dat niet loopt te schreeuwen en aandacht te trekken. Maar de vraag is of je het op die manier op den duur wel redt. Survival of the fittest, weet u nog wel? De Taliban bangmaken. Laten weten dat wíj de Verlichting hebben aangestoken. Maar zo doen wij dat hier niet: Nederland is een watje!