Scholen willen jaarlijks twee eindexamens

Eindexamenleerlingen moeten op twee momenten in het jaar alle examens kunnen maken. Dan kunnen ze zelf kiezen welke toetsen ze wanneer doen. Daarvoor pleit voorzitter Pieter Hendrikse van het College voor toetsen en examens (CvTE) in een interview met Trouw. Scholieren, middelbare scholen en leraren steunen zijn voorstel.

Er bestaat al langer een wens om middelbare scholieren meer 'maatwerk' te bieden: onderwijs waarin niet alle leerlingen in één mal worden geduwd en dat beter aansluit op waar kinderen wel en niet goed in zijn. Tot nu toe is er één examenperiode, in mei. Vandaag krijgen middelbare scholieren in Nederland te horen of ze zijn geslaagd of niet.

Flexibeler eindexamen doen
"Mijn voorstel zou zijn om twee keer een volledige examenperiode in te richten, waarom niet een in juni en een in november", zegt Hendrikse. Het CvTE is de waakhond van alle centrale examens in Nederland, en controleert de kwaliteit en logistiek rondom de eindexamens.

"Een tweede examenperiode zou een mooie uitwerking zijn van onze oproep om de examenperiode te flexibiliseren", reageert voorzitter Paul Rosenmöller van de VO-Raad, de koepelorganisatie van middelbare scholen. "Prima dat wij nu in Pieter Hendrikse een bondgenoot vinden. Dat betekent dat meer maatwerk weer een stap dichterbij komt."

Ook de leerlingen van het Landelijke aktie komitee scholieren (Laks) zijn blij met zijn voorstel. "Absoluut een goede stap. Iedereen is het erover eens dat het onderwijs meer maatwerk moet bieden", zegt voorzitter Andrej Josic.

Extra vakken
Volgens docent Jasper Rijpma, leraar van het jaar en werkzaam op het Hyperion Lyceum in Amsterdam, zou een deel van de leerlingen de examens eerder kunnen maken dan de rest. "De resterende tijd besteden ze bijvoorbeeld aan extra vakken die ze leuk vinden, of aan voorbereiding op het hoger onderwijs."

Ook voor leerlingen die last hebben van faalangst of die moeite hebben met bepaalde vakken kan een tweede examenperiode handig zijn, denkt Rijpma. "Ik heb bijvoorbeeld langer over de middelbare school gedaan omdat ik moeite had met wiskunde. Je weet het natuurlijk nooit, maar stel dat ik een deel van mijn vakken eerder had kunnen afsluiten zodat ik meer tijd had kunnen besteden aan wiskunde, misschien had ik dan eerder mijn diploma behaald."

Centrale toetsen op twee momenten in het jaar afnemen brengt wel organisatorische problemen met zich mee. Nu kunnen leerlingen hun eindexamen bijvoorbeeld meteen op internet bekijken, dat kan niet als anderen in het najaar dezelfde toets nog eens moeten maken. Er moeten meer examens gemaakt worden, willen docenten de toetsen nog met hun leerlingen kunnen bespreken.

Te duur
Tien jaar geleden werd op twaalf scholen al geëxperimenteerd met meerdere eindexamenmomenten in een jaar. Dat ging niet om een volledige examenperiode, toen konden leerlingen staatsexamen doen in januari. Dat was geen succes. Landelijke invoering zou te duur zijn en organisatorisch te ingewikkeld.

"We moeten niet onderschatten hoeveel een extra examenperiode van scholen vraagt", zegt Rosenmöller. Er is wat hem betreft dan ook extra geld nodig. "Maar digitale toetsen kunnen het misschien minder kostbaar maken dan tien jaar geleden."

De basisberoepsgerichte leerwegen van het vmbo experimenteren al met digitale toetsen. Daar is op veel scholen kritiek op. Leerlingen kunnen hun examens na afloop niet inzien en een grafiek op een scherm tekenen is niet hetzelfde als op papier.

"Ik heb ook gehoord dat het niet altijd even soepel loopt", zegt Rosenmöller. "Je kunt niet uitsluiten dat er dingen mis gaan. Dat laat onverlet dat deze beweging niet meer valt te keren. De problemen moet je niet bagatelliseren maar ook niet verheffen tot argument om niets te doen."

Er zijn meer plannen om de eindexamens flexibeler te maken. Zo zei staatssecretaris Dekker van onderwijs gisteren dat hij wil nadenken over een D66-voorstel om leerlingen die zakken voor hun examen alleen die vakken over te laten doen waar ze een onvoldoende voor haalden. Nu moeten zij een heel jaar overdoen als ze ook voor hun herexamens geen voldoende binnenslepen.

Vandaag in Trouw: Eindexamens: 'Het is net voetbal'