Scholen tobben tijdens ramadan met hongerige leerlingen

De ramadan is bijna ten einde. Leerkrachten en schooldirecteuren worstelen met vermoeide en prikkelbare leerlingen, zeggen ze tegen Trouw.

Moslims, ook jonge kinderen, vasten al vier weken. Dat betekent niet eten en drinken tussen vijf uur 's ochtends en tien uur 's avonds. Kinderen willen niet voor elkaar onderdoen en ouders laten hun kind meedoen om alvast te oefenen.

Schoolleider Chris Grauw zou graag een discussie starten, al is het maar voor volgend jaar. Laat kinderen niet meedoen, schreef hij ouders aan het begin van de ramadan. Hij is interim-directeur op de Multatuli-basisschool in Amsterdam. "Leerlingen zijn door honger en vermoeidheid minder alert, vooral bij een toets kan dat het cijfer beïnvloeden." Hij gebruikt dat ook als argument. "Ouders willen dat hun kind goed scoort, dat werkt niet als ze onderuit in de schoolbanken hangen."

Ook vmbo-lerares Maja Mischke maakt zich zorgen. "De kinderen zijn moe, klagen over hoofdpijn, kunnen zich slecht concentreren en zijn prikkelbaar. Af en toe leggen leerlingen het hoofd in de armen." Zij denkt dat het vasten status biedt. "Dan zegt een jongen: 'Ik heb gevoetbald terwijl ik vanaf zonsopgang niks gegeten of gedronken heb!'"

In ieder geval water
Anouk Pouwelse, juf van groep acht bij De Vijf Hoeven in Tilburg, heeft een handjevol vastende kinderen in de klas. "Ik merk dat sommige dat erg serieus nemen en dat vind ik mooi om te zien", zegt ze. Vorig jaar vroeg haar school in een brief of ouders in elk geval water wilden geven, vanwege de hitte. Nu gaan ze het gesprek aan met ouders als kinderen inzakken of erg flauw worden. "Dat gaat meestal goed. Deze week heeft een overblijfmoeder, zelf moslima, een kindje dat aan het vasten was nog een boterham gegeven. Hij voelde zich echt niet goed."

Geestelijken verschillen van inzicht over de vraag wanneer de vastenplicht ingaat. Diyanet, de grootste Turkse moskeekoepel en de Marokkaanse Essalaam-moskee noemen de puberteit als startpunt. Wanneer die ingaat is niet altijd duidelijk, zegt imam Azzedine Karrat van Essalaam. "Bij meisjes geldt de menstruatie, bij jongens haargroei op bepaalde plekken." Nu de dagen zo lang zijn, raadt hij vasten af voor jonge kinderen. "Zij hebben de energie nodig. Jonge kinderen worden niet voor niets vrijgesteld. Als ze het graag willen, doe het dan een half dagje in het weekend. Dan kunnen ze uitslapen, en is het minder belastend."

Volgens de islamitische scholenkoepel Simon willen kinderen vaak zelf meedoen. De stichting, die elf basisscholen onder haar hoede heeft, raadt leerlingen van groep zeven en acht aan om aan de ramadan te beginnen. "Op latere leeftijd wordt het moeilijker om in dat ritme te komen", zegt Bahaeddin Budak, coördinator identiteitszaken en godsdienstonderwijs. "Als een leerling echt suf is, door honger of door slaapgebrek, is dat een sein om het vasten met ouders te bespreken."

Leerkrachten adviseren leerlingen soms om toch wat te drinken of te eten, maar de beslissing is aan de leerling, benadrukt hij. "En aan de ouders. Soms willen kinderen van vier al meedoen. Ouders zeggen dan vaak: doe maar een uurtje per dag."

Bij de salafistische As Soennahmoskee in Den Haag wijzen ze erop dat de metgezellen van de profeet hun kinderen op jonge leeftijd lieten vasten. Ouders wordt aangeraden de kinderen te zeggen dat ze zo in het paradijs kunnen komen. Bij honger, staat op de website, 'moet je proberen je kind af te leiden met speelgoed of extra aandacht. Teveel aandringen kan een kind ziek maken.'