Saudi-Arabië ontvangt Iraakse aartsvijand als een vorst

Wispelturigheid zit in het karakter van de Iraakse sjiitische geestelijke Moqtada al-Sadr, maar een bezoek aan aartsvijand Saudi-Arabië is zelfs voor zijn doen opmerkelijk. Sadr bevocht tot een aantal jaar geleden de door Saudi-Arabië gefinancierde soennitische milities, maar nu lijkt er sprake van een verzoening. De Iraaks-sjiitische geestelijke werd met alle egards ontvangen door het anti-sjiitische Saudi-Arabië en later door de Verenigde Arabische Emiraten.

Zijn recente bezoekjes vallen slecht bij het sjiitische anti-Saudische blok in het Midden-Oosten, waaronder bij Iran en het Libanese Hezbollah. De Iraanse krant Keyhun schrijft dat Sadr zijn ziel verkocht heeft aan het Saudische koningshuis en voorspelt dat zijn bezoekjes het einde betekenen van zijn populariteit en het begin van zijn isolatie.

Saudi-Arabië is bijzonder impopulair bij veel sjiieten, met name door de anti-sjiitische politiek die het koninkrijk voert. Riyaad voert daarnaast oorlog tegen de Houthi-rebellen in Jemen, steunt de onderdrukking van veel sjiieten in Bahrein en levert wapens aan soennitische jihadisten. Saudi-Arabië wordt mede om die redenen door veel sjiieten net zo gehaat als Israël en Amerika.

Opmerkelijk is dat Sadr lange tijd een belangrijke schakel vormde in de anti-Saudische coalitie en bekendstond als fel antiwesters. Hij vocht in 2004 tegen de Amerikaanse en Britse troepen in Irak, en later nam hij de wapens op tegen soennitische milities. Daarbij richtte zijn militie ook bloedbaden aan onder soennitische burgers. Al die tijd kreeg hij de steun van Iran. Zijn volgelingen waren betrokken in de strijd tegen de soennitische beweging Islamitische Staat.

Opmerkelijke toenadering

Dat de Saudiërs juist nu toenadering zoeken tot Sadr is opmerkelijk. Kroonprins Mohammed bin-Salman, die grotendeels de buitenlandse politiek van Saudi-Arabië bepaalt, is de architect van de Jemen-oorlog. Daarnaast is hij indirect betrokken bij de militaire acties tegen de sjiieten in het oosten van zijn land, waarbij soms hele wijken worden platgebombardeerd.

Waarschijnlijk probeert Bin-Salman met de toenadering een wig te drijven tussen Sadr en Iran. Zijn haat jegens Iran is groter dan die tegen de sjiieten, en door Sadr te paaien hoopt hij de anti-Saudische coalitie onderuit te halen. Of het wantrouwen tussen de coalitieleden te versterken.

Sadr heeft zelf ook baat bij een goede relatie met de Golfstaten. Zijn regionale status neemt toe - hij werd ontvangen als een staatshoofd - en daarnaast neemt de invloed van beschermheer Iran juist af. De Saudiërs willen dat Sadr een alternatief vormt voor de invloed van andere sjiitische geestelijken. Zij zien liever dat de sjiieten in de Arabische wereld luisteren naar hem dan naar bijvoorbeeld de Iraanse leider Ali Khamenei. In 2015 riepen zijn aanhangers al verschillende anti-Iraanse leuzen, waarbij ze zich keerden tegen Teherans bemoeienis in Irak. Tot ieders verbazing riep Sadr zelfs in april de Syrische president Assad op om te vertrekken, tot grote vreugde van Saudi-Arabië en tot grote ergernis van Iran en Hezbollah, die deze leider met alle macht overeind proberen te houden.