Saskia Noort: 'Ik weet wat ik waard ben, ook in de thrillerwereld'

Haar in een staartje, trui en platte schoenen: zo zit Saskia Noort (46) in een Amsterdams café. Als de onopvallende zus van de mooie, blonde, hooggehakte schrijfster die op affiches en boekcovers staat. De glamourfoto's horen bij haar 'merk': Noort staat voor sexy bestsellers. Het gewone paardestaartje lijkt de auteur achter de schermen te symboliseren: ze schreef 'Debet', haar nieuwe thriller, vast niet op een feestje in een glitterjurk.

Gewoontjes versus opzichtig, rijk en decadent: het is een contrast waarmee Noort ook in haar werk graag speelt. In 'Debet', het vervolg op 'De eetclub' dat donderdag verschijnt, figureert één min of meer normale, aardige vrouw: hoofdrolspeelster Karen (45). Zij neemt het op tegen verdorven veertigers die witgepleisterde villa's, drie auto's, een vakantiehuis, een personal shopper, een facelift, siliconenborsten, een drank- en een cocaïneverslaving hebben. En miljoenen schuld, want de economische crisis neemt ook deze kleine groep winnaars te grazen.

'Kil' wordt het universum van Saskia Noort wel genoemd: alleen geld telt voor haar hoofdpersonen. Ze feesten, consumeren, snuiven, zuipen, neuken, graaien, bluffen, frauderen, manipuleren en moorden desnoods, om hun hedonistische levensstijl te behouden. Hoogmoed komt (soms) voor de val; die les is niet alleen voor haar personages bedoeld, zegt de schrijfster in het café. "Als ik kritisch ben in mijn boek, dan ben ik dat natuurlijk ook naar mezelf." Want ook zij moet zich zien te verhouden tot geld en luxe, genot en gemak en de genadeloos naderende ouderdom.

Waarom maakte je een vervolg op 'De eetclub' (2004)?
"Ik zag in Bergen en Blaricum bij heel chique villa's 'Te Koop'-borden in de tuin staan. En ik dacht: Jeetje, voor iederéén is de wereld veranderd door de economische crisis, ook voor de superrijke Eetclub-leden. Hoe zou het nu met hen gaan? Zij zijn van de generatie, die tussen twee crisissen in volwassen is geworden. Net als ik. Wij zijn gewend aan hoogconjunctuur en veel geld, wij zijn geen generatie van sparen en verstandig ons pensioen opzij zetten. Ik dacht al gauw: dit boek móet ik schrijven, dit is te leuk."

Zie je de crisis als een straf voor een hedonistische generatie?
"Ik geloof niet in straf, maar ik denk wel dat we het er met z'n allen naar gemaakt hebben. Met dank aan de banken die mij vijf jaar geleden nog adviseerden om de allerhoogste hypotheek te nemen en vooral veel te lenen, want dat was zo voordelig, en zeker niet van eigen geld een verbouwing te betalen."

Heeft de crisis jou geraakt? Verkeerd belegd? Geld verloren?
"Nee. Ik zat in 2008 in Amsterdam aan een bar te praten met een aantal mannen en die zeiden: 'Je moet dit weekend al je aandelen verkopen.' Dat heb ik gedaan. En die week erna kwam de klap.

Maar los van de economische crisis is er ook een crisis in cultuur. De boekenmarkt is ingestort, mensen zijn gewend dat alles wat jij produceert als kunstenaar of artiest gratis is. Dat merk ik ook: de eerste oplage van 'Debet' is 80.000 exemplaren. Ja, dat is veel, maar bij vorige boeken was de oplage veel hoger. Ook mijn uitgever is voorzichtiger geworden."

Is jouw leefstijl vergelijkbaar met die van je personages? Smijt jij ook met geld?
"Nee. Ik kan best wat besteden, maar ik doe dat altijd nog wel verstandig. Ik ga niet ieder jaar een nieuwe auto kopen en catering afhuren voor ieder wissewasje. Ik ben niet van de dure sieraden, dure auto's of dure meubels, maar ik leef wel makkelijk. Ik vind het fijn dat ik geen extra rondje hoef te lopen, omdat deze schoenen 200 euro te duur zijn. Ik hou van lekkere wijn, lekker eten, lekkere vakantie. Ik pak liever het vliegtuig dan de trein. Ik leef niet zuinig.

Veel mensen van mijn generatie zijn onvolwassen met geld, wij vrouwen helemaal. Wij zien geld als iets om uit te geven. Kijk naar Karen, de hoofdpersoon in 'Debet'. Zij is een heel slimme vrouw met een eigen bedrijfje, en toch heeft ze elk contract getekend zonder na te denken. Pas als vrouwen gaan scheiden, zien ze dat ze met heel rare huwelijkse voorwaarden akkoord zijn gegaan. Ze delven financieel altijd het onderspit. Ik ken verschillende vrouwen die ontslagen en gescheiden zijn en dachten: Ik heb in elk geval nog twee ton in mijn huis. En dan blijkt de overwaarde verdampt en hebben ze twee ton schuld. Dan trekken ze in een flat, zoeken een nieuwe baan, kopen meubels bij de kringloop. Dat is best zuur, best heftig."

Was zo'n zuur scenario voor jou ook denkbaar geweest?
"Hmmm... Ik denk het niet, dankzij mijn moeder. Zij is heel zakelijk en heeft me altijd gewaarschuwd voor onverstandige stappen. Ik heb haar vaak geraadpleegd over geld. Maar toen ik vijf jaar geleden ging scheiden, kwam er wel een huwelijksconvenant naar boven dat op geen enkele manier gunstig was voor mij. Dat is in mijn geval niet erg, omdat ik de mazzel van een goed inkomen heb. Maar als je als vrouw een halve baan hebt, en je ontdekt dat je ex-man al het geld heeft weggesluisd..."

De vrouwen in je boeken zijn vaak erg onsympathiek. Heb jij een hekel aan vrouwen?
"Nee, maar wat vrouwen niet zo goed doen is dat ze zo weinig solidair zijn met elkaar. Terwijl mannen... in 'Debet' vormen ze letterlijk 'The Brotherhood' en in het echt hebben ze dat broederschapsgevoel ook. Hun onderlinge solidariteit blijft bestaan, ook als ze ruzie hebben.

Vrouwenvriendschappen zijn ingewikkelder dan mannenvriendschappen. Vrouwen zijn niet direct tegen elkaar. Als wij vriendinnen zijn, en ik vind dat jij een heel stomme vriend hebt, dan spreek ik dat niet uit, maar ik neem wel afstand van jou en laat via anderen merken hoe stom ik die man vind. Door onze vriendinnenclub word jij ineens buitengesloten en je weet niet waarom, daar kom je ook nooit achter, het blijft een vaag verhaal..."

Je bent in 'Debet' best onbarmhartig over vrouwen van jouw leeftijd (46). Ze lopen rond in joggingbroeken en oude Uggs, alles hangt, rimpelt en lubbert. Of ze laten zich oplappen door de plastisch chirurg. Kijk jij ook zo genadeloos naar jezelf?
"Niet altijd, maar ik kan dat wel doen. We leven in een wereld van jong en strak, alles wat je ziet in bladen en op televisie is glad getrokken. Wij zijn de eerste generatie die forever young wil zijn. Wij willen tot ons zeventigste een meisje blijven. In zo'n omgeving is het best wel heftig om jezelf ouder te zien worden. Ik kan soms in de spiegel kijken en denken: jongens, dit is niet zoals ik me vóél!"

Waar zit jouw weerstand vooral? Denk je: Ik ben niet mooi meer? Of: Nu ik ouder ben, zijn sommige kansen verkeken? De klassieke midlife-crisis?
"Van dat laatste heb ik geen last. Ik ga niet meer meedoen aan 'So you think you can dance', maar dat wil ik ook niet. Ik ben met mijn werk helemaal blij, ik wil niets anders doen.

Ik vind mezelf ook niet lelijk en oud, maar ik ben niet strak meer en ik zie in de spiegel steeds meer mijn moeder. Daarmee wil ik geen oordeel over mijn moeder vellen, die is echt heel mooi, maar ik ben in gedachten gewoon veel jonger.

Mijn dochter is nu achttien, bij haar gaat alles sneller, ik moet mijn bril opzetten om mijn iPhone te lezen. Toen wij naar Londen gingen had zij alles veel sneller door, ze had hippe adressen van vrienden, ik volgde háár, wat ontzettend leuk was. Maar tegelijkertijd voelde ik: Ik ben nu dus die sukkelige moeder. Mam, laat mij maar, de metro is hier, je moet het kaartje daarin steken, dat soort dingen."

Wat doe jij om het verval te vertragen?
"Sporten. Ik boks twee keer per week. Ik verzorg mezelf nu beter, ga naar een goede kapper. Ik heb hier in mijn voorhoofd botox. Je ziet het niet hè, het is net genoeg om niet zo'n zware blik te hebben. Dat is dan een eerste stap."

Hoe ver ga je? Nogal wat vrouwen in je laatste boek hebben 'plastic tieten'.
"Niet ver. Als je naar de kapper gaat en je neemt vitaminepillen om gezond te blijven dan is zo'n spuitje botox ook niet zo'n probleem. Maar ik wil er niet ineens heel anders uit gaan zien, met zúlke lippen en zúlke borsten. Als er messen aan te pas gaan komen, dan weet ik het niet... Het is natuurlijk wel een glijdende schaal. We gaan steeds eerder, steeds jonger, steeds massaler aan de plastische chirurgie. Straks weten we misschien niet meer hoe een echte vrouw van 45 jaar eruit ziet."

In een van je columns schrijf je: "Wij vrouwen pimpen onszelf op tot pornosterren om elkaar de ogen uit te steken." Is dat echt zo?
"Ik denk het, ja. Als ik met mijn vriendinnen op het strand van Ibiza zit, scannen we altijd de lichamen van andere vrouwen. Is dat echt of nep? Oh, zij heeft wel heel erge putbillen, die van mij vallen nog wel mee. Een man op het strand kijkt naar een vrouw die er dartel en blij bijloopt. Het maakt hem niet uit of zij dik is of dun, als ze maar een flamboyant, blij type is... Cellulitis? Dat ziet hij niet eens bij zijn eigen vrouw."

Ze zijn eigenlijk best aardig hè, mannen.
"Ja, veel aardiger voor ons dan wij zelf zijn. Over zo'n leuke, dartele vrouw zeggen wij: Maar ze heeft wel een beetje dikke benen. Hem was dat niet opgevallen. Hij denkt gewoon: Doe mij maar zo'n vrolijkerd."

De middelbare vrouwen in 'Debet' worden verdreven door 'roofkippen': jonge versies van henzelf die hun man inpikken. Mooie vondst, 'roofkip'.
"Ik kan het woord helaas niet claimen, ik hoorde het van mannen met wie ik langs het Leidseplein liep. Eén van hen zei: Zullen we hier nog een drankje doen? En toen zei een ander: Nee joh, dat is zo'n roofkippentent. Later ontmoette ik weer mannen die juist gráág naar die tent gingen. En die dachten dat al die vrouwen op hun knappe hoofd afkwamen, en niet op hun geld."

Je bent door critici vaak neergezet als schrijfster van 'damesthrillers' of 'thrullers' (een samentrekking van 'thrillers' en 'prullen'). Vanavond krijg je de Meesterprijs, een oeuvreprijs van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs. Wat betekent dat voor je?
"Het voelt als een enorm compliment. Ook omdat de prijs komt uit een hoek waar de erkenning niet vanaf het begin al klaar lag. Mijn eerste twee boeken werden genomineerd voor de Gouden Strop, de prijs die het genootschap uitlooft voor het beste Nederlandstalige misdaadboek. Ik ben braaf naar die uitreikingen toegegaan, maar ik voelde zoveel weerstand en vijandigheid dat ik dacht: Don't go there, ik doe mijn eigen ding wel."

Voelt de prijs als een lange neus tegen die vijandige collega's?
"Dat soort emoties heb ik niet meer. Het Genootschap is ook erg veranderd: het is geen knorrige mannenclub meer, tweederde is vrouw. Nogmaals: ik ben heel erg blij met die prijs. Al heb ik in de afgelopen tien jaar geleerd dat je erkenning niet buiten jezelf moet zoeken, want dan word je heel ongelukkig. Ik kan zelf beoordelen dat 'Debet' een goed boek is, daar doet geen enkele criticus iets aan af. Ik weet nu wat ik kan, wat ik beteken en wat ik waard ben, ook in de thrillerwereld. En dat blijf ik lekker doen."

Over Saskia Noort
Alleen Appie Baantjer verkocht méér Nederlandstalige misdaadboeken dan Saskia Noort (1967). Tien jaar geleden debuteerde ze met 'Terug naar de kust'. Haar tweede boek, 'De eetclub' (2004), is de bestverkochte Nederlandse thriller ooit (meer dan 650.000 exemplaren). Van haar acht boeken gingen in totaal ruim 2,5 miljoen exemplaren over de toonbank.

Critici waren niet direct gewonnen voor Noorts werk. Ze noemden het wel 'pulp' (NRC) en hekelden de 'opeenstapeling van compositorische ongeloofwaardigheden' (Parool) en haar stijl (Volkskrant over 'Koorts': "Vijfsterrenthruller, éénsterthriller. Memorabele zin: 'De tranen die in onze verzwakte lichamen opwellen.'"). Zelf zegt Noort dat ze zo'n "overload aan nare stukjes" heeft gehad, dat die haar inmiddels niet meer raken. Maar erkenning is er ook, en niet alleen van het publiek. Op het Lezersfeest in Rotterdam ontvangt Noort vanavond de Meesterprijs van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs. Dat looft haar onder meer omdat ze een nieuwe groep lezers voor het spannende boek heeft gewonnen, namelijk: vrouwen. Vóór Noort waren die totaal niet geïnteresseerd in Nederlandstalige crime.

Noort schrijft ook columns voor de glossy Linda, samen met Jan Heemskerk. Ze heeft een zoon (21) en een dochter (18). Verschillende boeken werden verfilmd, waaronder 'De verbouwing' (regie Will Koopman, hoofdrolspeelster Tjitske Reidinga).