Rutte's Benelux reikt Oost-Europa de hand

Onder aanvoering van Nederland gaat de Benelux een poging wagen de groeiende spanningen tussen het Westen en het Oosten van de Europese Unie te verminderen. Die bereikten de afgelopen dagen een nieuw dieptepunt met het Poolse verzet tegen de herbenoeming van 'EU-president' Donald Tusk, voor Warschau het symbool van Duitse dominantie. Maar het broeit al langer, onder meer in de migratiecrisis.

Nog voor de zomer zullen de landen van de zogeheten Visegrad-groep (Hongarije, Polen, Slowakije en Tsjechië) naar Den Haag komen voor overleg met Nederland, België en Luxemburg. Later dit jaar is een gesprek gepland met de Baltische landen Estland, Letland en Litouwen.

Premier Rutte heeft daarover gisteren afspraken gemaakt in de marges van de Europese top in Brussel. Nederland is dit jaar voorzitter van de sinds 2008 bestaande Benelux-unie. In die hoedanigheid sprak Rutte met de huidige voorzitter van de Visegrad-groep, de Poolse premier Szydlo.

Zij was donderdag het zwarte schaap in de Europese familie. Dat haar conservatieve regering overhoop ligt met oud-premier Tusk was bekend, maar de manier waarop Szydlo de hele EU-top probeerde te saboteren heeft Polen veel diplomatieke schade opgeleverd. De stemming schijnt ook na de bijna unanieme herverkiezing van Tusk donderdagavond ver beneden peil te zijn geweest.

Zo schijnt de Franse president Hollande uit zijn slof te zijn geschoten tegen Szydlo. Hij zou haar hebben beschuldigd van ondankbaarheid na alle EU-subsidies die Polen de afgelopen jaren heeft mogen ontvangen. "Onaanvaardbaar", zei de Luxemburgse premier Bettel over het gedrag van Szydlo. "Ik ben ervan overtuigd dat Polen de komende dagen en weken weer bij zinnen komt."

Intussen werd Szydlo bij terugkeer uit Brussel met bloemen ontvangen in Warschau door de almachtige voorzitter Jaroslaw Kaczynski van de regerende PiS-partij, die zei trots op haar te zijn.

Zich kennelijk al voegend naar de komende bemiddelingsrol liet Rutte zich mild uit over de morrende Polen in het bijzonder en Oost-Europeanen in het algemeen. In de prille discussie over de post-Brexit-toekomst van de EU vrezen landen aan de oostkant van de EU dat ze tweede viool gaan spelen. De traditionele grootmachten Duitsland en Frankrijk hebben immers te kennen gegeven dat ze, verlost van die lastige Britten, in kopgroepen sneller willen integreren dan anderen.

"De discussie over kopgroepen leidt in Oost-Europa tot het gevoel: worden we onder druk gezet, mogen we nog wel meedoen?", zei Rutte. "Dat snap ik heel goed, daar moeten we gevoelig voor zijn."

Ook voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie had de vrees geconstateerd 'voor een nieuwe scheidslijn, een nieuw soort IJzeren Gordijn tussen Oost en West'. Wat de Luxemburger betreft is het zaak goede afspraken te maken over de manier waarop landen bepaalde zaken sneller kunnen aanpakken dan anderen. "Het is geen kwestie van uitsluiting."

Voor Rutte is het komende Benelux-overleg met de Visegrad- en de Baltische landen ook bedoeld om de kou uit de lucht te halen. "We zullen het niet onmiddellijk over alles eens worden, maar als je de spanningen zag rond de benoeming van Tusk is het goed om intensief te engageren, zeker met de Visegrad-landen. Laten we nou even de bal uit het spel halen, apart gaan zitten, goed naar elkaar luisteren en kijken of er misverstanden zijn."

In de aanloop naar de 60ste verjaardag van het Verdrag van Rome op 25 maart zei raadsvoorzitter Tusk gisteren dat de 27 EU-lidstaten die na de beoogde Brexit overblijven alles moeten doen om de eenheid te bewaren. Die eenheid is 'ons dierbaarste bezit', aldus Tusk, die een oude volkswijsheid aanhaalde. "Als je snel wilt gaan, ga alleen. Als je ver wilt komen, ga samen."

undefined