'Rust en liefde, daar ben ik aan toe'

Les 1

Ineens komt de dag dat je een leraar bent

"Ik ben begonnen als belichter en leerde veel van cameramensen. Omdat zij ervaring hadden. Maar dat was een vaag begrip. Ervaring leek een intrinsiek goedje dat ergens in een laatje opgeborgen lag en waaruit je kon putten als je het nodig had. Gaandeweg heb ik gemerkt dat ervaring zich organisch opbouwt uit ondervinding. En ineens komt de dag dat jij degene bent die uitlegt wat je zoal kunt tegenkomen als je een film maakt. Het is fijn. Los van het feit dat het leerzaam is voor anderen, dwingt het je ook na te blijven denken in je werk en scherp te blijven. Je merkt dat er een systematiek zit in je denken en werken, die leer je te duiden en kun je gebruiken. Ik denk dat ervaring doorgeven een oerbehoefte is, met een belangrijke biologische functie. Voortbestaan."

Les 2

Begin op tijd vragen te stellen aan je ouders

"Ook in mijn films geef ik door wat ik zelf heb ondervonden. 'Meet Me in Venice' gaat bijvoorbeeld over een meisje dat haar Italiaanse biologische vader zoekt. Ik ben opgevoed door mijn stiefvader. Heb jarenlang nauwelijks contact gehad met mijn biologische vader, terwijl hij praktisch om de hoek woonde. Maar de scheiding tussen mijn ouders was vervelend verlopen, dus dan zoek je zelf geen contact. Ik had er ook geen behoefte aan. Pas op het eind van zijn leven raakte ik in hem geïnteresseerd. Ik heb trekjes die ik niet bij mijn moeder bemerk. Ik ben vrij dominant, bazig en ambitieus, terwijl zij heel beschouwelijk is, dus ik vroeg me af of die kwaliteiten van hem kwamen. Daarnaast is hij degene aan wie ik het leven fysiek te danken heb.

Toch beschouw ik mijn stiefvader als mijn echte vader, al is hij maar tien jaar ouder dan ik. Hij was 18 toen hij iets met mijn toen 32-jarige moeder kreeg. Dat hij nog zo jong was, had ik niet door. Ik was acht, hij achttien, dus voor mij was hij volwassen. Een ontzettend leuke man, een Duitse hippie uit Berlijn, van wie ik veel heb geleerd. Ik kom uit een communistisch nest, maar hij was fanatiek anticommunistisch, een SPD'er. Dat leidde tot felle discussies, ik ben door gesprekken met hem sociaal-democraat geworden. Hij vond dat je een open geest moest hebben. 'Als een leraar tegen jou zegt dat God wel of niet bestaat, moet je van die school af', zei hij. 'Want daar hebben ze niets mee te maken.'

Of ik die trekjes in mijn biologische vader herkende toen ik hem uiteindelijk zag? Hij was al aan het dementeren. Ik had vijf jaar eerder moeten gaan. Dan had ik in elk geval vragen kunnen stellen."

Les 3

Je genen doorgeven is een oerdrift

"Ik ben zelf nooit bezig geweest met kinderen, maar een paar maanden geleden dacht een vriendinnetje dat ze zwanger was van mij. En ik merkte, en dat verbaasde me, dat ik dat heel leuk vond. Het bleek loos alarm, maar in de weken dat het speelde, voelde ik dat het genen doorgeven toch ook iets is wat in ons hagedissenbrein vastligt. Een oerkracht. Het leek me wel wat.

In die zin heb ik een soort omgekeerde midlifecrisis. Ik heb alles gezien en meegemaakt, met vaak veel jongere vriendinnen die nog veel avontuurlijker waren dan ik. En dat is aan de ene kant prettig, je wilt niet dat het leven een glijbaan is richting graf, dat het alleen maar minder wordt. Je wilt een jaar zoveel mogelijk vullen met alles wat spectaculair is, want dan duurt het langer. Maar ik merk dat ik begin te verlangen naar rust, vastigheid, een gezin. Straks ben ik oud en heb ik geen kinderen, en leeft de eerste ring van vertrouwenspersonen niet meer.

Ik was vorig jaar met dat vriendinnetje in een Airbnb-huis in Noorwegen boven de poolcirkel en we leefden even een knus huiselijk bestaan. Doe jij straks dat, dan ga ik nu boodschappen doen. Ik vond het spectaculair! Heerlijk. Terwijl heel suburbia in Europa zo leeft."

Les 4

Geloof een arts niet zomaar, ga af op je gevoel

"In 2010 heb ik huidkanker gehad. Een plekje naast mijn neus dat er helemaal niet alarmerend uitzag, maar het wel was. Ik zou geopereerd worden in het Erasmus MC in Rotterdam. Er wachtte mij een totale verbouwing waarbij een deel van mijn neus weggehaald zou worden. De operatie was op maandag gepland. Die zaterdag wilde ik nog wat vragen stellen aan mijn huisarts, het zat me niet lekker, maar die was niet te bereiken, dus belde ik Rob Oudkerk, ook huisarts. En die zei meteen: 'Eddy, niet doen, je bent geen proefkonijn. Als je een tumortje hebt van een centimeter hoef je niet je hele gezicht te laten verbouwen. Ga gewoon naar een plastisch chirurg, die kan dat als de beste.'

Wat ben ik blij dat ik naar hem heb geluisterd, want er is weggesneden en gelijk gerestaureerd en je ziet er niks meer van. Als ik geen second opinion had gevraagd, was ik nu zonder neusvleugel door het leven gegaan. Je wilt niet mismaakt zijn als het niet volstrekt noodzakelijk is."

Les 5

Liefde is wat telt

"Door zo'n periode waarin je toch wel even vreest voor je leven, in elk geval het leven zoals het was, leer je wat belangrijk is. Het samenzijn met naasten, je gezondheid. Dat tijd sowieso niet iets vanzelfsprekends is. Ik sta daardoor bewuster in het leven. Ik denk dat als je mensen aan het eind van hun leven vraagt waar ze meer van hadden willen hebben, dat niet de spectaculaire dingen zijn, maar liefde. Gewoon liefde. Niet per se alleen de romantische liefde, maar gewoon liefde, je naasten. Al die zaken die met geborgenheid te maken hebben.

Ik kom uit een heel grote, hechte Jordanese familie, we zijn heel innig met elkaar. De Jordaan is, of wás, moet ik zeggen - want nu heten de kinderen in deze geluksbuurt Mees en Sterre - klein-Sicilië. Sicilië staat veel dichter bij onze cultuur dan een stad als Kampen. Het is veel verbaler, brutaler, er zit weinig terughoudends in. Mijn opa leefde vroeger met z'n vijftienen op een verdieping. Dan krijg je een eigen structuur, penose en dat soort dingen. En dan naar de kroeg, machocultuur, waar de mannen vervolgens met veel geschreeuw werden opgehaald door hun vrouw, want die beheert de huishoudpot. Maar hoe weinig geld je ook had, er werd niet bespaard op eten. Dat deed je samen. Als je tante niet thuis was, was er altijd wel een nichtje of een oma bij wie je terecht kon. Ik ben me nu nog meer bewust van de waarde daarvan. Dat het bijzonder is en dat lang niet iedereen dat heeft."

Les 6

Wees minder politiek correct

"Minister Edith Schippers zei laatst dat wat we hier hebben de beste maatschappij is. Ze kreeg een hoop kritiek, maar ik denk dat ze gelijk heeft. Niet alle culturen zijn even humaan, niet elk huis is even goed gelukt, en datzelfde geldt voor maatschappijen. Alleen moet je daar niet trots op zijn, dat is een verkeerd sentiment, want wij hebben het ook maar in onze schoot geworpen gekregen.

Wij zijn niet superieur, onze soort samenleving is superieur. En die hebben de generaties voor ons bevochten op het fascisme, op het communisme, op de kerk, op het kapitaal. Daardoor hebben we een redelijk geslaagde samenleving, ook vergeleken met de landen om ons heen.

Ik reis al vanaf de jaren negentig naar landen waar politieke verschuivingen zijn. De laatste maanden ben ik gaan kijken hoe probleemsteden in Europa erbij staan. Nou, het is daar vaak één grote puinhoop. De multiculturele samenwerking is met donderend geraas in elkaar gestort. Van Zweden tot en met Duitsland, België, Frankrijk en Engeland. Je hebt daar veel meer monoculturele wijken, veel meer fundamentalistische islam, veel meer racisme en veel meer polarisatie dan hier.

In het noorden van Engeland koerst het echt af op een Houellebecq-scenario van enerzijds de tribaal georiënteerde islam en anderzijds xenofobe volks-nationalistische bewegingen.

Wij hebben hier ook slechte wijken, van Kanaleneiland tot en met de Schilderswijk, maar die kennen we bijna allemaal bij naam. In Zweden is het in vrijwel alle steden mis, maar het onderwerp is onbespreekbaar. Wij uiten ons ongenoegen makkelijker. Wij zijn iets minder politiek correct en daardoor kanaliseert het zich. Maar we beseffen te weinig wat we hebben en dat het de moeite waard is om te behouden."

Les 7

Toets jouw ideologie aan de werkelijkheid

"Journalisten en mensen die het voor het zeggen hebben die zelf niet wonen in probleemwijken beseffen niet hoe een deel van de minderbedeelden onder druk staat. Maar ze spelen wel een rol in het beleid. Je moet in dat geval bescheiden zijn en je eigen voorgekookte ideologietjes toetsen aan de ruwe werkelijkheid. Dat is ook wat er in Amerika fout is gegaan.

Ik was totaal niet verbaasd dat Trump won. Al die mensen in zo'n loft in New York denken dat ze in een heel ander land wonen dan waarin ze werkelijk wonen.

In Nederland is ook sprake van een welgestelde elite die het contact met de gewone mensen kwijt is, omdat ze zich niet kan voorstellen dat niet iedereen een kosmopolitische globalist is. Maar als je kijkt naar de gemiddelde Almeerder: diens dochter gaat geen stage lopen in een grafisch kantoortje in Berlijn of Venetië. Als je in Almere woont betekent immigratie geen verrijking, maar een vervreemding van de buurt."

Les 8

Breng je idealen over

"Ter linkerzijde moeten mensen opstaan die zonder de onderbuik naar de mond te praten luisteren naar wat mensen bezighoudt. Wat is het voor puberaal wereldbeeld om te denken dat iedereen die op Trump stemt een racist is? Dat iedereen die waarde hecht aan de traditie van Zwarte Piet een racist is? Ik ben ook voor een nieuwe kleur voor Zwarte Piet, maar ga in dat debat niet met beledigingen smijten of generaliseren. Dat is net zo dom als zeggen dat alle Marokkanen crimineel zijn. Het zijn allemaal reacties. Trump en Wilders zijn niet ineens door de duivel gezonden om de mensen in de war te maken. Nee, ze zijn een gevolg. Actie, reactie.

Het is verwend gedrag om te menen het volkomen alleenrecht op de waarheid te hebben. Intussen spreken deze salonsocialisten hun talen niet, ze hebben nauwelijks gereisd. Ze drinken chique koffie en hebben alle gadgets, maar geen idee hoe de wereld eruitziet buiten hun kaasstolp. En ze denken dat Jesse Klaver change gaat brengen. Wat voor verandering dan? Het is allemaal reactief wat politici bedenken.

Nee, zelf ga ik de politiek niet in. Ik kan niet functioneren in een organisatie waar ik het niet zelf voor het zeggen heb en waarin ik standpunten moet innemen die niet de mijne zijn. Laatst heeft de PvdA nog een wetsvoorstel ingediend voor religie op openbare scholen omdat er toevallig een paar moslims in de partij zitten die gebruikmaken van de naïviteit van andere leden om dat erdoorheen te drukken. Waarom? Je bent de SGP niet. Naast bondscoach is regisseur de laatste dictatoriale functie, en die past me, vrees ik."

undefined

Eddy Terstall

Regisseur Eddy Terstall (Amsterdam, 1964) komt uit een grote Jordanese familie. Na het vwo studeerde hij korte tijd sociologie en politicologie. In 1992 debuteerde hij als regisseur met de film 'Transit'. Hij maakte tot nu toe veertien films waaronder het drieluik over de thema's dood ('Simon'), seksualiteit ('Sextet') en de rechtsstaat ('Vox populi'). Vanaf 9 maart is zijn nieuwe film 'Alberta' te zien, over een succesvolle reclameman die in een midlifecrisis belandt.

Terstall is als sociaal-democraat zeer politiek betrokken. Bij de Europese verkiezingen van 2014 was hij een van de lijstduwers van de Partij voor de Dieren.

undefined