Russisch klooster werd terreurcentrum Stalin
Van onze kerkredactie Op het eerste gezicht lijkt het Catherinaklooster, even ten zuiden van Moskou, op duizenden andere kerkelijke plaatsen in Rusland.
Aan de kapotte gebouwen is af te zien, dat ze tientallen jaren voor andere doelen zijn gebruikt. Het Catherinaklooster heeft onder andere als als school voor politiemannen en garage dienst gedaan.
Monniken en bouwvakkers zijn in de rotzooi doende stukjes op te knappen. Maar een erg dynamische indruk maken de steigertjes niet. Wel worden in de nog haveloze kerk heilige missen opgedragen. Rondom ruisen de berkenbomen en wie in het voorjaar komt, 's avonds of 's nachts, kan er op rekenen dat nachtegalen er de sterren van de hemel zingen. Mensen met een Russische ziel, een ongelukkige liefde of een dweperige natuur kunnen er goed terecht. Op het eerste gezicht.
Vernietiging
Decennia lang wist niemand zich te herinneren, dat het complex vóór de revolutie van 1917 Catherinaklooster heette. Het werd Soechanovka genoemd. Bij de mensen in de omgeving en onder kenners van de Goelag-archipel - Stalins vernietigingsmachine - heeft die naam een onheilsspellende klank gekregen. Pas na de mislukte staatsgreep van augustus 1991 begon uit te lekken wat Soechanovka, alias het Catharinaklooster, in de Stalin-terreur betekend heeft.
Het begon in 1917 onschuldig. De Bolsjewieken troffen in het klooster geen monniken, maar nonnen, naar Soechanovka geëvacueerd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Zij mochten blijven en bouwden onder de geuzennaam 'Agrarische vrouwencoöperatie' een bloeiend landbouwbedrijf op.
In 1931 werd het klooster een gevangenis, voor de kinderen van boeren die in de landbouwcollectivisatie gearresteerd of vermoord waren, aangevuld met echte criminelen. In 1937 werd Soechanovka een speciale gevangenis van de NKVD, de veiligheidsdienst. In dit klooster bereikte de terreur als het ware haar climax. Van de miljoenen die tussen 1937 en 1953 in Rusland werden gearresteerd, kwam de crème de la crème in Soechanovka terecht. Alleen de hoogste partijbazen, de hoogste militairen én de meest vooraanstaande medewerkers van de veiligheidsdienst werden in het diepste geheim uit Moskouse gevangenissen overgebracht en in het voormalige klooster verhoord, gemarteld en - niet zelden - vermoord. Alles was geheim. Zelfs de bewakers kenden elkaar niet bij naam alleen bij nummer.
Niet bekend
Bewakers schatten dat er tussen 1937 en 1953 ongeveer 30 000 mensen in Soechanovka gevangen hebben gezeten. Een gewezen beul van de NKVD vertelde Russische journalisten, dat hij in een bepaalde periode in Soechanovka iedere nacht tien tot twaalf mensen executeerde. De plek waar dat gebeurde was de Catharinakerk. In de vier hoeken van het kerkgebouw waren stalen platen aangebracht, voorzien van schietgaten met een klep. Achter iedere plaat kon zich een NKVD'er opstellen. De gevangene werd van vier kanten onder vuur genomen. Aan de kerk vastgebouwd was de grote oven, waarin de lijken van de vermoorden werden verbrand.
Er staat op het terrein van Soechanovka geen enkel bord, om de bezoekers te vertellen wat hier een halve eeuw geleden gebeurd is. De monniken van het Catherinaklooster houden er niet van over het verleden te worden ondervraagd. Niemand heeft ooit overwogen van het klooster een monument voor de Stalin-slachtoffers te maken.
