Rolstoelers komen vaak de bus niet in

De bus is voor mensen in een rolstoel nog te vaak niet toegankelijk. Bij 8 procent van de pogingen om de bus te nemen, werd een rolstoelgebruiker niet meegenomen, leert nieuw onderzoek van DTV Consultants, waarvan het College voor de Rechten van de Mens vandaag de resultaten publiceert. In de helft van de gevallen was een defecte rolstoelplank het probleem, soms reed de bus door of weigerde de chauffeur een rolstoelgebruiker mee te nemen.

Sinds 2012 moet 98 procent van de bussen in Nederland toegankelijk zijn voor gehandicapten. Dat streven halen de vervoerders niet, zegt Barbara Bos van het College voor de Rechten van de Mens. Zij zegt dat ze soms ‘schrijnende’ klachten krijgt. “Bijvoorbeeld van iemand die om twaalf uur ergens aankwam en met de laatste bus naar haar bestemming moest.” Daar was van tevoren over gebeld, maar de buschauffeur wilde haar niet meenemen. “Daardoor moest ze in een hotel overnachten.”

Anonieme testritten

DTV Consultants maakte in opdracht van het college ruim 450 anonieme testritten met rolstoelgebruikers in het openbaar busvervoer door heel Nederland. Bij 14 procent van de ritten was de assistentie van de chauffeur niet naar behoren en bij 7 procent van de ritten voelde de rolstoelgebruiker zich niet met respect behandeld. Bovendien bleek een kwart van de automatische rolstoelplanken in de bus defect, waardoor de rolstoelgebruiker de bus niet in kon.

De ervaringen stroken niet met het VN-verdrag over de rechten van personen met een handicap, dat sinds vorig jaar juli in Nederland in werking is getreden. Volgens dit verdrag moet de overheid maatregelen nemen om mensen met een handicap onder meer toegang tot openbaar vervoer te garanderen, en om daarbij ‘de grootst mogelijke mate van zelfstandigheid’ te waarborgen.

In de praktijk is daar lang niet altijd sprake van, blijkt uit het onderzoek. De helft van de deelnemers werd minimaal één keer niet door de buschauffeur meegenomen. Eén rolstoelgebruiker werd zelfs zes keer bij dezelfde vervoerder geweigerd. Welke vervoerder dat is, wil het College voor de Rechten van de Mens niet prijsgeven.

Ook Gerrit Bron (58) uit Den Haag, een van de deelnemers aan het onderzoek die wegens zware artrose in een elektrische rolstoel zit, kan vaak niet met de bus mee. Vooral met het Haagse vervoersbedrijf HTM heeft hij slechte ervaringen: “Soms negeren chauffeurs me als ik alleen bij de halte sta. Dan steek ik mijn hand op, maar rijdt de bus gewoon door.”

Protocol

Een woordvoerder van HTM zegt desgevraagd dat er geen sprake is van onwil, maar dat buschauffeurs volgens het protocol van deze maatschappij niet van hun plek mogen komen om rolstoelgebruikers te helpen. “Je kunt het risico niet nemen dat iemand een greep in de kas doet, of op zijn plek gaat zitten en met de bus wegrijdt. We gaan ervan uit dat een rolstoelgebruiker zelfstandig de bus in en uit kan.”

Barbara Bos snapt de ‘spagaat’ waarin chauffeurs zich bevinden. “Ze hebben een kistje met geld staan en moeten op tijd bij de volgende halte zijn.” Maar dat buschauffeurs hun stoel niet mogen verlaten, noemt ze een verkeerd protocol. “Het is de taak van vervoersbedrijven om met oplossingen te komen. Overweeg bijvoorbeeld om uitsluitend pinautomaten neer te zetten of hanteer een ruimere dienstregeling. Daarnaast is het belangrijk dat chauffeurs niet alleen goed leren omgaan met de technische hulpmiddelen voor rolstoelgebruikers, maar ook met de rolstoelgebruikers zelf.

Een goed voorbeeld vindt Gerrit Bron de buschauffeurs van het Rotterdamse ov-bedrijf RET. “Die zijn heel vriendelijk. Een keer trof ik een wat oudere chauffeur. Zijn bus had wel een rolstoelplaat, maar de stoep was veel te laag. Vervolgens tilde hij mij met stoel en al eigenhandig de bus in. Dan laat je zien dat je gewillig bent om iemand te helpen­­.”